Άκρατος παρεμβατισμός εις βάρος της αυτονομίας και της επιχειρηματικότητας των συνεταιρισμών ,

 

Σφοδρή κριτική άσκησε στο νομοσχέδιο για τους συνεταιρισμούς  ο πρόεδρος της Ένωσης Αγρινίου και αναπληρωτής πρόεδρος της ΠΑΣΕΓΕΣ, κ. Θωμάς Κουτσουπιάς, κατά την διάρκεια ομιλίας του σήμερα στην Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής.Χαρακτηριστικά ανέφερε, μεταξύ άλλων, πως το εν λόγω νομοσχέδιο υπεισέρχεται ανεπίτρεπτα και αντισυνταγματικά στην αυτονομία των συνεταιρισμών θίγοντας καίρια την επιχειρηματική συνεταιριστική συνεργασία και τις επιχειρηματικές δραστηριότητες. Αναλυτικότερα, όπως ανέφερε ο κ. Κουτσουπιάς, οι θέσεις της ΠΑΣΕΓΕΣ έχουν υποβληθεί στην Επιτροπή με αναλυτικό υπόμνημα από χθες, Τρίτη 12 Απριλίου, και συνοπτικά εξέθεσε τα βασικά σημεία τα οποία έχουν ως εξής: Α. Το νομοσχέδιο, με το οποίο επιχειρείται ο άκρατος παρεμβατισμός του κράτους στη λειτουργία των αγροτικών συνεταιρισμών, όπως καταφανώς προέκυψε κατά την 1η συνεδρίαση επί του νομοσχεδίου, κατ’ εξακολούθηση υπεισέρχεται ανεπίτρεπτα στην αυτονομία των συνεταιρισμών (νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου με εμπορική ιδιότητα) , αντίθετα με το πνεύμα των διατάξεων του άρθρου 12 παρ 4 του Συντάγματος, καθώς εν προκειμένω το Κράτος παραλείπει να μεριμνά για την ανάπτυξη των συνεταιρισμών, εφόσον οι ρυθμίσεις του συνεπάγονται αντικίνητρα συμμετοχής στα όργανα διοίκησηςτους, κατά παράβαση και του άρθρου 22 Διεθνούς Συμφώνου Ν. Υόρκης (ν.2462/1997). Άλλωστε οι προτεινόμενες ρυθμίσεις του δεν απαντώνται σε καμία διάταξη νομοθεσίας μας για νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου με εμπορική ιδιότητα, ούτε στην ειδική νομοθεσία για τους υπόλοιπους συνεταιρισμούς της χώρας (αστικοί συνεταιρισμοί του ν. 1667/1986). Β. Οι κυριότερες και πιο «κραυγαλέες» διατάξεις, που κατά τη γνώμη μας πρέπει να απαλειφθούν ή να τροποποιηθούν διότι συνιστούν ανεπίτρεπτη και αντισυνταγματική παρέμβαση στην αυτονομία και στο αυτοδιοίκητο των συνεταιριστικών οργανώσεων, θίγουν καίρια την επιχειρηματική συνεταιριστική συνεργασία και τις επιχειρηματικές δραστηριότητες του συνεταιρισμού και αντιβαίνουν όλες τις διεθνείς συνεταιριστικές αρχές (Σύσταση 193 ΔΟΕ του ΟΗΕ) των οποίων την τήρηση -αντιφατικά- επικαλείται η ίδια η αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου, είναι οι ακόλουθες: 1. Με τη νέα ρύθμιση του άρθρου 16 παρ 7 νομοσχεδίου, η ευθύνη του Διοικητικού Συμβουλίου επεκτείνεται «ανεπίτρεπτα» και στα μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου και προσομοιάζει με την ευθύνη «ομορρύθμων εταίρων» καθώς πλέον ορίζεται με διάταξη νόμου εκ των προτέρων ότι ευθύνονται προσωπικά και εις ολόκληρον έκαστος για κάθε ζημιά που προκάλεσαν στον ΑΣ κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Προκαλεί απορίες πως η ευθύνη των απλών μελών του συνεταιρισμού είναι περιορισμένη μέχρι το ύψος της μερίδας τους ενώ για τα μέλη του Δ.Σ.(και ιδίως για τα μέλη του Ε.Σ. τα οποία δεν ασκούν διαχείριση) θεσπίζεται εκ των προτέρων η επέκταση της προσωπικής ευθύνης μέχρι και στο σύνολο της ατομικής περιουσίας κάθε μέλους. Για την αποφυγή δημιουργίας σοβαρών αντικινήτρων στη συμμετοχή στα όργανα διοίκησης του συνεταιρισμού, θα πρέπει η ευθύνη να οριοθετείται όπως με τις ισχύουσες διατάξεις (δηλαδή να παραμείνει ως έχει η διάταξη του άρθρου 14 παρ 5 του ν.2810/2000). 2. Απαιτείται συνοπτικό επιχειρησιακό πλάνο διάρκειας τριών (3) ετών για τη λειτουργία του Αγροτικού Συνεταιρισμού, που περιγράφει τις δραστηριότητες του σε συγκεκριμένους τομείς παραγωγής, τις ποσότητες που πρόκειται να διαχειριστεί, τις προγραμματισμένες δράσεις και τυχόν επενδυτικά σχέδια που προτίθεται να αναλάβει για την υλοποίησή του(άρθρο 20 παρ 2 περιπτ γ) η υποβολή του οποίου ενδέχεται να προκαλέσει προστριβές με το δίκαιο του ανταγωνισμού, καθώς η εμπορική εμπιστευτικότητα ,όσον αφορά τις μεθόδους και τους στόχους του ΑΣ για την υλοποίηση τους, δεν είναι εγγυημένη. Επομένως οι συνεταιρισμοί θα υπόκεινται σε έλεγχο σκοπιμότητας ,δραστηριοτήτων και περιορισμό αυτών κατά τη βούληση του Υπουργείου (μέσω της έγκρισης ή μη του επιχειρησιακού πλάνου..) συνακόλουθα οδηγώντας σε συνεταιρισμούς κρατικούς ελεγχόμενους και κατευθυνόμενους σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων τους και όχι απλά υποκείμενους σε έλεγχο νομιμότητας . Μάλιστα τα στοιχεία που υποβάλλονται από τους ΑΣ (επομένως και το επιχειρησιακό σχέδιο), επαληθεύονται από την αρμόδια αρχή και με βάση την πληρότητά τους, οι ΑΣ θα εγγράφονται ή όχι στο μητρώο και η δε μη υποβολή ή μη έγκριση επιχειρησιακού πλάνου μπορεί να συνεπιφέρει τη διαγραφή του συνεταιρισμού από το Μητρώο και συνακόλουθα τη λύση και θέση αυτού σε εκκαθάριση (άρθρο 20 παράγραφος 2 περιπτ γ’ σε συνδυασμό με το άρθρο 20 παράγραφος 4 και το άρθρο 26 παράγραφος 1 περίπτωση δ στοιχείο ββ). 3. Μπαίνουν φραγμοί στη συναλλακτική δραστηριότητα του συνεταιρισμού με τους τρίτους(άρθρο 23 παρ 2 δεύτερο εδάφιο) υποχρεώνοντάς τους καταστατικά να καθορίζουν τον όγκο των συναλλαγών του συνεταιρισμού με τους τρίτους σε σχέση με τα μέλη του. Δεν υπάρχει στην ελληνική νομοθεσία ίδια ή παραπλήσια διάταξη για νομικό πρόσωπο με εμπορική ιδιότητα και δραστηριότητα. 4. Απαγορεύεται στα μέλη Δ.Σ. να εκλέγονται πέρα από δύο συνεχόμενες θητείες (άρθρο 16 παράγραφος 1 εδάφιο έκτο) θεσπίζοντας κώλυμα εκλογιμότητας, με αυτοδίκαια έκπτωση (άρθρο 17 παράγραφος 8 περιπτ γ’). Η διάταξη αυτή αποτελεί ανεπίτρεπτη παρέμβαση στην αυτονομία των συνεταιρισμών ως ν.π.ι.δ. και αντίθετη με το πνεύμα της συνταγματικής επιταγής του άρθρου 12 παρ 4 του Συντάγματος καθώς εν προκειμένω το Κράτος παραλείπει να μεριμνά για την ανάπτυξη των συνεταιρισμών, αφού προτάσσει αντικίνητρα συμμετοχής στα όργανα διοίκησης τους. Επιπλέον σε κανένα νόμο δεν προβλέπονται αντίστοιχες διατάξεις για νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου (ούτε στους αστικούς συνεταιρισμούς του ν. 1667/1986) και μάλιστα με εμπορική ιδιότητα και επιχειρηματική δραστηριότητα. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι εάν παραμείνει η παραπάνω διάταξη είναι άκρως απαραίτητη η διευκρίνιση με μεταβατική διάταξη του χρονικού σημείου έναρξης ισχύος της διάταξης σε σχέση με τις υφιστάμενες σήμερα θητείες των μελών του Δ.Σ. Και τούτο διότι, μέσω του κωλύματος της απαγόρευσης των δύο συνεχόμενων θητειών (άρθρο 16 παράγραφος 1 εδάφιο έκτο), χωρίς την ύπαρξη μεταβατικής διάταξης, είναι δυνατό να υπάρξει «ενεργοποίηση» της αυτοδίκαιης έκπτωσης (άρθρο 17 παράγραφος 8 περιπτ γ σε συνδυασμό με το δεύτερο εδάφιο αυτής) , άμεσα από την θέση σε ισχύ του νόμου, για τις υφιστάμενες θητείες του Δ.Σ. πιθανόν και με ερμηνεία της έννοιας της «καθολικής διαδοχής» όσον αφορά θητείες Δ.Σ. συνεταιρισμών που συγχωνεύθηκαν/μετατράπηκαν κατά τους όρους του άρθρου 19 ν.4015/2011, με αποτέλεσμα την αθρόα έκπτωση όλων των υφιστάμενων Δ.Σ. Ενόψει της διατυπωθείσας άποψης στην αιτιολογική έκθεση του νόμου ότι «..η θητεία των προέδρων στους συνεταιρισμούς για δύο συνεχόμενες θητείες (μόνον…) αποσκοπεί… στην αποφυγή ένας συλλογικός θεσμός να ταυτίζεται θετικά ή αρνητικά με ένα πρόσωπο για μεγάλη χρονική περίοδο…» εύλογα προκύπτει το ερώτημαμήπως η πρόθεση του νομοσχεδίου είναι η αθρόα έκπτωση όλων των υφιστάμενων μελών Δ.Σ. που βρίσκονται στις διοικήσεις πλέον των δύο θητειών. 5. Επιβάλλεται συνεταιριστική εκπαίδευση μέσω κρατικού Ταμείου που θα χρηματοδοτείται κατά κύριο λόγο από τους ίδιους τους συνεταιρισμούς (άρθρο 16 παρ 13 και άρθρο 39 παρ 3). Ειδικότερα επιβάλλει στους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς να διατίθεται για την εκπαίδευση και επιμόρφωση των μελών του ΑΣ, από το υπόλοιπο των πλεονασμάτων του ποσοστό τουλάχιστον δύο τοις εκατό (2%), το οποίο αποτελεί παράλληλα πόρο για το κρατικό Ταμείο Συνεταιριστικής Εκπαίδευσης. Όποιος δεν επιμορφωθεί κατά τα παραπάνω (δηλαδή από το κρατικό Ταμείο Συνεταιριστικής Εκπαίδευσης) δεν θα μπορεί να θέτει υποψηφιότητα στους συνεταιρισμούς . Πρέπει να τροποποιηθεί η διάταξη ούτως ώστε αφενός να μην αποτελεί κώλυμα εκλογιμότητας(κατάργηση υποχρεωτικότητας) αφετέρου να προωθείται η συνεταιριστική εκπαίδευση μέσω του καταστατικού με την παροχή κινήτρων προς την λήψη εκπαίδευσης. 6. Ορίζεται μέχρι πότε θα πρέπει να εγγράφονται νέα μέλη πριν τις αρχαιρεσίες(άρθρο 7 παράγραφος 1 εδάφιο τέταρτο ν/σ), ενώ θα έπρεπε να υπάρχει απλή πρόβλεψη για σχετική ρύθμιση στο καταστατικό 7. Καθορίζεται πως θα αποφασίζεται η απαλλαγή από την απόδοση του 80% της παραγωγής (άρθρο 8 παράγραφος 4 ν/σ) ενώ θα έπρεπε να αφήνεται ο καθορισμός της απαραίτητης απαρτίας και πλειοψηφίας στο καταστατικό 8. Καθίσταται υποχρεωτικό για τους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς με περισσότερα από πεντακόσια (500) μέλη , εφόσον συγκροτήσουν αντιπροσωπευτική γενική συνέλευση, η αντιπροσωπευτική γενική συνέλευση να αποτελείται από τετρακόσια (400) μέλη – άρθρο 12 παράγραφος 7 (!!), το οποίο είναι πρακτικά ανεφάρμοστο και ανώφελο. Πρόκειται για ανεπίτρεπτη παρέμβαση και η ρύθμιση πρέπει να αφεθεί στο καταστατικό. Να ληφθεί υπόψη ότι ο τεράστιος Ολλανδικός συνεταιρισμός Friesland έχει μέλη 15.000 κτηνοτρόφους παραγωγούς και αντιπροσωπευτική Γενική Συνέλευση 110 μελών. 9. Ορίζεται ο τρόπος επιλογής Γενικών Διευθυντών εξαντλητικά (άρθρο 16 παρ 11), ενώ σε κανένα μόρφωμα νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου (ούτε στους αστικούς συνεταιρισμούς του ν. 1667/1986) δεν απαντάται στην ελληνική νομοθεσία παρόμοια ρύθμιση, δηλαδή ο τρόπος επιλογής του Γενικού Διευθυντή κατά τρόπο εξαντλητικό καθώς αποτελεί εσωτερικό θέμα αναγόμενο στη στάθμιση του επιχειρηματικού συμφέροντος του συνεταιρισμού εάν θα προσλάβει Διευθυντή ή όχι για την εύρυθμη λειτουργία του συνεταιρισμού και με ποια κριτήρια. 10. Οι διατάξεις για υποβολή δήλωσης περιουσιακής κατάστασης(πόθεν έσχες) διατηρούνται και επεκτείνονται στους ΚΑΣ ,ΚΕΑΣ και στις ΑΕΣ(άρθρο 16 παρ 12). Δεν είναι κατανοητή η σκοπιμότητα της διάταξης αφού δεν υπάρχει διαχείριση δημοσίου χρήματος. 11. Υποχρεώνονται οι γυναίκες-μέλη του συνεταιρισμού να υποβάλουν υποψηφιότητα και να εκλέγονται στο Δ.Σ. προκειμένου το Δ.Σ. να έχει νόμιμη σύνθεση(άρθρο 17 παρ 1 τελευταίο εδάφιο) 12. Καθορίζεται η σταυροδοσία στο 1/3 (άρθρο 17 παρ 3), δηλαδή επί 10 μελών μπορούν να τεθούν 3 σταυροί ενώ σε συνεταιρισμό με το ελάχιστο 3 μέλη Δ.Σ. 1 σταυρός , επομένως προκύπτει φανερά η πρόθεση δημιουργίας Διοικητικών Συμβουλίων με περιορισμένη αντιπροσωπευτικότητα. 13. Για την απόκτηση ΑΦΜ, οι συνεταιρισμοί υποχρεούνται σε βεβαίωση εγγραφής στο Μητρώο ΥπΑΑΤ (άρθρο 20 παρ 2) 14. Υποχρεώνεται το Δ.Σ. να συγκαλεί Γ.Σ. μέσα σε έξι μήνες εάν το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων πέσει κάτω από το 1/5 του συνεταιριστικού κεφαλαίου (άρθρο 26 παρ 2). Πρόκειται για διάταξη δανεική από το δίκαιο των Α.Ε. της οποίας είναι απαράδεκτη η μεταφορά για λόγους συνεταιριστικών αρχών, δεδομένου ότι ο συνεταιρισμός δεν είναι κεφαλαιουχική εταιρεία και δεν έχει προσδιορισμένο κεφάλαιο, ούτε στο κείμενο του νομοσχεδίου διευκρινίζεται ο όρος «ίδια κεφάλαια» 15. Με νομοθετική εξουσιοδότηση επιτρέπεται στους Υπουργούς Οικονομικών και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων να διατάσουν την μετατροπή … κατά το δοκούν…. των αναγκαστικών συνεταιρισμών και των Ενώσεων τους σε ΑΣ σε περίπτωση παράβασης του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του εθνικού δικαίου ( που θα κριθεί από τους ίδιους; ) (άρθρο 32 παράγραφος 2). Η ΠΑΣΕΓΕΣ για λόγους αρχής και συνεταιριστικής δεοντολογίας είναι καταρχήν ενάντια στους αναγκαστικούς αγροτικούς συνεταιρισμούς. Πλην όμως, στην περίπτωση των υφιστάμενων σήμερα από πολλών ετών αναγκαστικών συνεταιρισμών και Ενώσεων τους θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το εθνικό συμφέρον που επιβάλλει τη διατήρηση τους, δεδομένου ότι άπτονται εθνικών συνόρων. 16. Εισάγονται ως νέα μορφώματα «Συλλογικής Οργάνωσης του Αγροτικού Χώρου» στο άρθρο 31 οι Κλαδικοί Αγροτικοί Συνεταιρισμοί και Κλαδικοί Εθνικοί Αγροτικοί Συνεταιρισμοί χωρίς να καθορίζεται εάν έχουν εμπορική ή όχι ιδιότητα και εφόσον έχουν, σε ποιο βαθμό διαφέρουν από τις ΕΑΣ και ΚΕΣΕ του ν.2810/2000 ; 17. Καταργούμενες διατάξεις (κατάργηση των άρθρ. 33 ν.2810/2000 και άρθρ. 7 ν.4015/2011). Με την κατάργηση των παραπάνω άρθρων που ρυθμίζουν την λειτουργία και τις δραστηριότητες της ΠΑΣΕΓΕΣ ως της μοναδικής εθνικής , ιδεολογικής και συντονιστικής οργάνωσης των συνεταιριστικών οργανώσεων επιχειρείται από καθαρή πολιτική σκοπιμότητα να τεθεί σε αμφιβολία η αναγνωρισμένη επί 80 σχεδόν χρόνια εκπροσώπηση των συνεταιριστικών οργανώσεων στον εθνικό χώρο, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τη ζημία που θα προκαλέσει στις αγροτικές συνεταιριστικές οργανώσεις και τους συνεταιρισμένους αγρότες η έλλειψη νομοθετημένηςεκπροσώπησης τους. Παρά τα όσα αντίθετα υποστηρίζονται στην αιτιολογική έκθεση η ΠΑΣΕΓΕΣ ιδρύθηκε και λειτούργησε βάσει του άρθρου 85 του ν. 602/1915 (όπως ρητά επιβεβαιώθηκε με το άρθρο 4 Α.Ν. 389/1945) και πάντα με τις ίδιες δραστηριότητες και ιδεολογικό σκοπό. Πέραν τούτου και ανεξάρτητα από τις διατάξεις των εθνικών νόμων διαχρονικά, η ΠΑΣΕΓΕΣ αναγνωρίζεται διεθνώς επί σειρά δεκαετιών ως το μοναδικό εθνικό νομικό πρόσωπο που εκπροσωπεί τα μέλη της-συνεταιριστικές οργανώσεις και τους συνεταιρισμένους αγρότες-παραγωγούς στα υπερεθνικά όργανα και ειδικότερα : -Εκπροσωπεί τις ελληνικές αγροτικές/συνεταιριστικές οργανώσεις και παραγωγούς στην COPA (Committee of Professional Agricultural Organisations -Επιτροπή των Επαγγελματικών Γεωργικών Οργανώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης) και COGECA (General Committee for Agricultural Cooperation in the European Union – Γενική Επιτροπή Γεωργικής Συνεργασίας), -Εκπροσωπεί την Ελλάδα στην ΟΚΕ – Ε.Ε. (Οικονομική Κοινωνική Επιτροπή Ευρωπαϊκής Ένωσης) -Εκπροσωπεί την Ελλάδα στις ακόλουθες Συμβουλευτικές Επιτροπές της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Συμβουλευτική Επιτροπή Μεγάλων Καλλιεργειών ( 1 Θέση για το Ρύζι, 1 Θέση για το Βαμβάκι και 2 Θέσεις για τον Καπνό) Συμβουλευτική Επιτροπή Προϊόντων Ζωικής Παραγωγής (1 Θέση για το Αιγοπρόβειο Κρέας, 1 Θέση για το Μέλι) Συμβουλευτική Επιτροπή Άμεσων Ενισχύσεων – ΚΑΠ – Αγροτικής Ανάπτυξης (1 Θέση) Συμβουλευτική Επιτροπή Φρούτων – Λαχανικών – Ελαιολάδου (1 Θέση Φρούτων-Λαχανικών, 2 Θέσεις Ελαιολάδου-Ελιές) Συμβουλευτική Επιτροπή Γάλακτος (1 Θέση Γάλα +Γαλακτοκομικά) Συμβουλευτική Επιτροπή Οίνου (1 Θέση)