Αυτοκινητόδρομοι: Σανίδα σωτηρίας τα χρήματα της ΕΤΕΠ. Η Νέα Οδός (Αντίρριο – Ιωάννινα) θα λάβει συνολικά 745 εκατ. ευρώ

Η αποκατάσταση της ομαλής χρηματοδότησης των τεσσάρων παραχωρημένων αυτοκινητόδρομων περνάει από το Λουξεμβούργο. Το υπουργείο Οικονομίας και Υποδομών είχε σειρά επαφών με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ETEπ), προκειμένου να εκταμιευτούν 270 εκατ. ευρώ από το δάνειο που έχει συναφθεί για να καλυφθεί η κρατική χρηματοδοτική συμβολή στα τέσσερα έργα.

Και αισιοδοξεί ότι με τον τρόπο αυτό θα μπορέσει να αποκαταστήσει τη ρευστότητά τους ακόμα και μέσα στον Ιούνιο. Οι εν εξελίξει διαπραγματεύσεις με τους εταίρους για την εξεύρεση μιας κοινά αποδεκτής λύσης και το συνεπακόλουθο δυσμενές οικονομικό κλίμα δεν άφησε ανεπηρέαστους ούτε τους μεγάλους αυτοκινητόδρομους, στους οποίους η επανεκκίνηση των έργων κατέλαβε τη «μερίδα του λέοντος» από το τρέχον ΕΣΠΑ.

Τα προβλήματα ξεκίνησαν στο τέλος του χειμώνα, με τον περιορισμό όλων των πληρωμών από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους. Ο Μάρτιος ήταν κομβικός μήνας για το υπουργείο Υποδομών, καθώς θα έπρεπε να έχουν καταβληθεί περισσότερα από 100 εκατ. ευρώ σε τακτικές δόσεις στους τρεις από τους τέσσερις αυτοκινητόδρομους (Κεντρική Οδός, Νέα Οδός, Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου) και ακόμα 19 εκατ. ευρώ στα τέλη Απριλίου στην Ολυμπία Οδό.

Τελικά, τον Απρίλιο καταβλήθηκαν 63,9 εκατ. ευρώ μόνο για τον Ε65 (δόσεις της αρχικής και της πρόσθετης χρηματοδοτικής συμβολής του Δημοσίου), ενώ οι υπόλοιπες πληρωμές παρέμειναν σε εκκρεμότητα. Επίσης, έχουν υπογραφεί οι αποφάσεις για τη Νέα Οδό και την Ολυμπία Οδό από τον υπουργό, χωρίς όμως να έχουν εκτελεστεί (να σημειωθεί ότι δεν έχουν επίσης αναρτηθεί στη Διαύγεια, οπότε τυπικά δεν ισχύουν).

Προσπάθεια εκταμίευσης
Τον τελευταίο μήνα, λοιπόν, το υπουργείο Οικονομίας και Υποδομών έστρεψε την προσπάθειά του στο δάνειο που έχει συναφθεί με την ΕΤΕπ για να καλύψει τη χρηματοδοτική συμβολή του Δημοσίου στους αυτοκινητόδρομους. Το δάνειο έχει ύψος 600 εκατ. ευρώ και μέχρι στιγμής έχουν εκταμιευθεί τα 300 εκατ. Για να συνεχιστεί η εκταμίευση, έπρεπε να είχε κατατεθεί έκθεση προόδου των έργων (αν και η εκταμίευση δεν συνδέεται με συγκεκριμένες εξελίξεις στο φυσικό αντικείμενο των έργων) από τον Νοέμβριο, η οποία όμως δεν ολοκληρώθηκε. Πριν από λίγες ημέρες λοιπόν, έπειτα από επαφές του υπουργού Γιώργου Σταθάκη και υπηρεσιακών παραγόντων, εστάλη η έκθεση και πλέον αναμένεται η έγκριση ή μη της ΕΤΕπ. Το υπουργείο Οικονομίας βέβαια θα πρέπει να μεριμνήσει ώστε το αδελφό υπουργείο Οικονομικών να μη διοχετεύσει τα 270 εκατ. ευρώ που έχουν ζητηθεί… σε άλλες εκκρεμότητες του Δημοσίου.

Υπενθυμίζεται ότι με βάση τις συμβάσεις παραχώρησης και την αναθεώρησή τους (συνυπολογίζοντας και τις αποζημιώσεις που έχουν κατακυρωθεί στους κατασκευαστές και τους παραχωρησιούχους), η κοινοπραξία Νέα Οδός (Αντίρριο – Ιωάννινα) θα λάβει συνολικά 745 εκατ. ευρώ, η Ολυμπία Οδός (Ελευσίνα – Κόρινθος – Πάτρα) 1,17 δισ. ευρώ, ο Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου 959,5 εκατ. ευρώ και η Κεντρική Οδός (Ε65) 800,5 εκατ. ευρώ.

Εν αναμονή των πληρωμών, τα έργα μεν συνεχίζονται, αλλά οι ρυθμοί κατασκευής στα τέσσερα έργα έχουν πέσει. Η πρόοδος στην Ιόνια Οδό (Αντίρριο – Ιωάννινα) βρίσκεται περίπου στο 55% και το καλό νέο είναι ότι πριν από μερικές ημέρες ξεκίνησε επιτέλους η διάτρηση των πρώτων 100 μέτρων της σήραγγας της Κλόκοβας. Ο Ε65 (Ξινιάδα – Τρίκαλα) βρίσκεται στο 60%, η εθνική οδός Κορίνθου – Πατρών στο 66% και το τμήμα Μαλιακός – Κλειδί (σήραγγες Τεμπών και Πλαταμώνα) στο 85%.
Αξίζει να σημειωθεί ότι την προηγούμενη εβδομάδα ο αναπλ. υπουργός Χρ. Σπίρτζης αποφάσισε να επιλύσει μια σημαντική εκκρεμότητα για την εθνική οδό Κορίνθου – Πατρών, αναθέτοντας στην Ολυμπία Οδό την κατασκευή τριών σημείων συνάντησης του αυτοκινητόδρομου με τις γραμμές του ΟΣΕ. Υπενθυμίζεται ότι, όπως αποκάλυψε η «Κ», και οι τέσσερις παραχωρησιούχοι έχουν υποβάλει αιτήματα παράτασης ενός έτους (για τα τέλη 2016, πλην της σήραγγας της Κλόκοβας που μετατίθεται για το καλοκαίρι του 2017), ωστόσο το υπουργείο Υποδομών δεν έχει ακόμα τοποθετηθεί.

Πλήθος εκκρεμοτήτων ζητεί λύσεις
Δυστυχώς η ολοκλήρωση των αυτοκινητόδρομων δεν καθυστερεί μόνο από τις πληρωμές του Δημοσίου. Υπάρχει ένα πλήθος τεχνικής φύσης ζητημάτων που θα έπρεπε να έχουν επιλυθεί κατά τη συμφωνία επανεκκίνησης, αλλά εξακολουθούν να υφίστανται, κυρίως λόγω της ολιγωρίας που επέδειξε πέρυσι το υπουργείο Υποδομών. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των απαλλοτριώσεων: όταν επανεκκινήθηκαν τα έργα, στην Ιόνια Οδό εκκρεμούσε το 20% των απαλλοτριώσεων, θέμα που το υπουργείο ξεπέρασε τότε ως «λήξαν», αλλά… δεν έχει ακόμα επιλυθεί (ανάλογο ζήτημα, σε μικρότερο βαθμό, υπάρχει και στον Αυτοκινητόδρομο Αιγαίου).

Επίσης, στην Ολυμπία Οδό έπρεπε να λυθεί το θέμα των οκτώ σημείων στα οποία συναντάται ο δρόμος με τις γραμμές του ΟΣΕ. Ωστόσο μόνο τα τέσσερα συμπεριελήφθησαν σε μια «εργολαβία – σκούπα», ενώ τα υπόλοιπα παρέμεναν σε εκκρεμότητα μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα. Ολα αυτά τα ζητήματα, βέβαια, θα «γεννήσουν» νέες οικονομικές απαιτήσεις από πλευράς παραχωρησιούχων.

Επόμενο πρόβλημα Κόρινθος, Τρίπολη, Καλαμάτα, Σπάρτη
Εφόσον αντιμετωπιστεί το χρηματοδοτικό πρόβλημα των τεσσάρων παραχωρήσεων, έρχεται η ώρα… της πέμπτης. Ο υπουργός Οικονομίας και Υποδομών Γιώργος Σταθάκης πρόκειται μέσα στο επόμενο διάστημα να ασχοληθεί με την υπόθεση του «Μορέα», του παραχωρησιούχου που ανακατασκευάζει την εθνικό οδό Κορίνθου – Τρίπολης – Καλαμάτας και Λεύκτρου – Σπάρτης. Το πιθανότερο είναι η λύση να μην αποκλίνει από το σχέδιο που είχε δρομολογηθεί το 2014 για την αναθεώρηση της σύμβασης παραχώρησης.

Ο αυτοκινητόδρομος Κορίνθου – Τρίπολης – Καλαμάτας και Λεύκτρου – Σπάρτης, συνολικού μήκους 205 χλμ., ξεκίνησε να (ανα)κατασκευάζεται το 2008 με αρχικό ορίζοντα ολοκλήρωσης τον Σεπτέμβριο του 2012. Πρόκειται για το μόνο από τα πέντε παραχωρημένα οδικά έργα που δεν «πάγωσε» το 2011-2013, μέχρι που η κατασκευή έφθασε στο 95%. Τα προβλήματα εμφανίστηκαν τον Ιούνιο του 2013, όταν η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) διέκοψε τη χρηματοδότηση του έργου, εγείροντας θέμα βιωσιμότητας του χρηματοοικονομικού μοντέλου, λόγω της μεγάλης μείωσης των εσόδων. Μερικούς μήνες αργότερα, το 2014, ο «Μορέας» προχώρησε σε σταδιακή παύση των εργασιών, χωρίς να παραδώσει στην κυκλοφορία το τμήμα Λεύκτρου – Σπάρτης και την περιφερειακή οδό Καλαμάτας.

Οπως αποκάλυψε η «Κ» (3.12.14), έπειτα από διαπραγματεύσεις με τον «Μορέα» και την ΕΤΕπ, το Δημόσιο προώθησε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τη συμφωνία ανασύστασης της σύμβασης παραχώρησης, η οποία και εγκρίθηκε τον περασμένο Νοέμβριο. Μέσω αυτής το Δημόσιο αναλαμβάνει:

• Να διαθέσει στην κοινοπραξία Μορέας 75,98 εκατ. ευρώ, μέρος της διαφοράς ανάμεσα στα πραγματικά έσοδα από τα διόδια και τα εκτιμώμενα, βάσει της σύμβασης.

• Να επιδοτήσει τη λειτουργία του δρόμου με επιπλέον 330 εκατ. ευρώ σε βάθος 30ετίας, για την αποπληρωμή των δανείων του παραχωρησιούχου, εφόσον τα έσοδα είναι μικρότερα από όσα χρειάζεται (επιπλέον της ήδη συμφωνηθείσας επιδότησης λειτουργίας των 199 εκατ. ευρώ).

Καθοριστικό ρόλο στην προώθηση της συμφωνίας φαίνεται ότι έπαιξε η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Με δεδομένο ότι τα ανοιχτά μέτωπα με την ΕΤΕπ είναι πολλά και επιπλέον το Δημόσιο επιθυμεί… να γίνουν περισσότερα (λ.χ. μέσω της χρηματοδότησης της γραμμής 4 του μετρό της Αθήνας), το υπουργείο κρίνει ότι δεν θα είχε νόημα σε αυτή τη φάση να πιέσει την ΕΤΕπ για αλλαγή στάσης. Η τελική συμφωνία βέβαια μπορεί να φέρει κάποιες διαφοροποιήσεις, κατόπιν συζήτησης με τους εμπλεκόμενους και θα πρέπει να εγκριθεί από τη Βουλή.

Γιώργος Λιάλιος – Καθημερινή