Γιάννης Σελιμάς: Η Βιώσιμη ανάπτυξη της λίμνης Τριχωνίδας και των γύρω περιοχών της

Α FORUM ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΤΡΙΧΩΝΙΔΑΣ

Η λίμνη Τριχωνίδα έχει έκταση 96 τετραγωνικά χιλιόμετρα , μέγιστο βάθος 58 μ και βρίσκεται 16 μέτρα πανω από τη στάθμη της θάλασσας. Διαθέτει λεκάνη απορροής 421 τετραγωνικά χιλιόμετρα ενώ δέχεται επιφανειακές και υπόγειες απορροές. Έχει σημαντική γεωλογική ιστορία καθώς δημιουργήθηκε της εποχή του Πλειστόκαινου και αποτελεί κατάλοιπο μεγαλύτερης ενιαίας λίμνης που υπήρχε ανάμεσα στα Αιτωλικά και Ακαρνανικά όρη. Συνδέεται με ενωτική τάφρο με την λίμνη Λυσιμαχία , η οποία συνδέεται μέσω του Δίμηκου με τον ποταμό Αχελώο και την λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου.

Νομοθετικό Πλαίσιο

Η λίμνη Τριχωνίδα ανήκει στο Δίκτυο Natura 2000 ως Τόπος Κοινοτικής Σημασίας  με έκταση 20.000 ha , αλλα δεν εχει ενταχθει στο «Εθνικο Παρκο Λιμνοθαλασσας Μεσολογγιου-Αιτωλικου, κατω ρου εκβολων Ευηνου & Αχελωου και Νησων Εχινάδων» ενώ εχει ενταχθει η λιμνη Λυσιμαχία. Επίσης στο Δικτυο Natura 2000 ανήκει τμήμα του όρους Παναιτωλικό ως ΤΚΣ με εκταση 30.000 ha καθώς και τμημα του ορους Αρακυνθος ως ΤΚΣ με εκταση 22.000 ha.

Στη χωρα μας το 30% περίπου της συνολικής έκτασης της ανήκει στο δίκτυο Natura είτε ως Τόπος Κοινοτικής Σημασίας ( σημαντικός για τους οικότοπους και την άγρια ζωή  που διαθέτει) είτε ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας( σημαντικός για την ορνιθοπανίδα που φιλοξενεί). Από αυτό το 30% μονο το 1/3 έχουν χαρακτηρισθεί ως Εθνικά Πάρκα ή Περιοχές Οικοανάπτυξης με διοίκηση και διαχείρισης από Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών . Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν 29 ΦΔΠΠ που είναι Ν.Π.Ι.Δ και υπαγονται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος ενώ χρηματοδοτούνται κυρίως από Ευρωπαικα Προγράμματα και το Πράσινο Ταμείο.

H περιβαλλοντική κατάσταση της λίμνης

Στην  Λίμνη Τριχωνίδα συναντούμε περίπου 200 είδη πουλιών (υδρόβια, αρπακτικά, παρυδάτια ) εκ των οποίων τα 50 είναι απειλούμενα. Επίσης 42 είδη ψαριών με κάποια ενδημικά της περιοχής όπως ο νανογοβιός και η τριχωβελονίτσα, ενώ επίσης εμφανίζονται και ενδημικά είδη φυτών όπως η centaurea aetolica. Σημαντική επίσης είναι και οι ασβεστούχοι καλαμιώνες που εντοπίζονται στο ανατολικό μέρος της λίμνης και για την προστασία των οποίων στο παρελθόν εφαρμόστηκε ευρωπαϊκό  πρόγραμμα Life.

Με βάση το σχέδιο διαχείρισης υδατικών πόρων της λεκάνης απορροής του Αχελώου η χημική κατάσταση της λίμνης κρίνεται ως καλή ενώ η οικολογική κατάσταση της κρίνεται ως μέτρια. Η λίμνη βρίσκεται σε μια κατάσταση μετάβασης από ολιγοτροφική σε μεσοτροφική την ιδια εποχή που η λιμνη Λυσιμαχία γινεται ολο και περισσότερο εύτροφη , προφανως λογο της παρουσίας θρεπτικών στοιχείων που προέρχονται από αστικές και γεωργοκτηνοτροφικές απορροές. Επίσης η λίμνη δέχεται υψηλά οργανικά φορτία λόγω της συγκέντρωσης βιομηχανιών & βιοτεχνιών στην παρόχθια ζώνη ιδιαίτερα ελαιοτριβείων και εργοστασίων επεξεργασίας ελιάς αλλά παλαιότερα και σφαγίων. Η ικανότητα της λίμνης για αυτόκαθαρισμό λόγω της μεγάλης ανανέωσης υδάτων ειδικά από υπόγεια νερά διατηρεί τη λίμνη σε μια καλή χημική κατάσταση.

Διοικητικά –Πληθυσμιακά και λοιπά  στοιχεία

Οι καποδιαστριακοί παρατριχώνιοι δήμοι συναποτελούταν από τους Δήμους Θεστιέων, Παραβόλας, Θέρμου, Μακρύνείας και Αρακύνθου. Με την εφαρμογή του προγράμματος «Καλλικράτη» οι νέοι παρατριχώνιοι δήμοι που έχουν προκύψει αποτελούνται από τους Δήμους Αγρινίου και Θέρμου ενώ ο πληθυσμός που κατοικεί στα παρατριχώνια δημοτικά διαμερίσματα πλησιάζει τους 35.000 κατοίκους. Η περιοχή από περιβαλλοντική υποδομή διαθέτει τον Βιολογικό Καθαρισμό Θέρμου και τον ΒΙΟ.ΚΑ Αγρινίου που εκβάλλει στη λίμνη Λυσιμαχία αλλα δεν έχει συνδεθεί πλήρως με τα αποχευτετικά δίκτυα των παραλίμνιων οικισμών. Στην περιοχή επίσης υπήρχαν 4 Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ) που έχουν εξυγιανθεί ενώ επισης παρατηρούνται αρκετοι χώροι διάθεση απορριμμάτων που απαοτελούν εστιες περιβαλλοντικής και ασθητικής υποβάθμισης. Προτείνεται επίσης να δημιουργηθεί δίκτυο συλλογής λυμάτων ελαιοτριβείων στη βάση μελέτης που είχες εκπονήσεις η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίας με την συμμετοχή ιδιωτικών και δημόσιων κεφαλαίων.

Η προώθηση του φακέλου για την δημιουργία υδατοδρομίου (μέσα στο πλαίσιο των περιβαλλοντικών περιορισμών και προδιαγραφών) αναμένεται να αυξήσει τις τουριστικές ροές στην περιοχή παράλληλα με την ολοκλήρωση του παρατριχώνιου δρόμου( στην απαλλοτριωμένη ζώνη των υφιστάμενων αρδευτικών διωρύγων) και την ανακατασκευή του δρόμου Ναύπακτος-Θέρμο- Αγρίνιο που μπορεί να χρηματοδοτηθεί από το Τομεακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Μεταφορών & Δικτύων του Συμφώνου Εταιρικής Σχέσης την Νεα Προγραμματική Περίοδο.

Παράλληλα η αξιοποίηση των ιαματικών λουτρών της Μυρτιάς με την χάραξη παρόχθιας ζώνης , η κατασκευή ποδηλατοδρομίου στο παραλίμνιο άξονα Μυρτιά- Σιταράλωνα  καθώς και η προώθηση αγροπεριβαλλοντικών μέτρων στο πλαίσιο της Νέας Κοινής Αγροπεριβαλλοντικής Πολιτικής (ΚΑΠ) μπορεί να δημιουργήσει τους επιχειρησιακούς όρους για την ανάπτυξη μιας Βιώσιμης Ανάπτυξης με δυο πυλώνες εφαρμογής: α) την ενίσχυση των εναλλακτικών μορφών τουρισμού β) την ενίσχυση του αγροτοδιατροφικού κλάδου

Το Εθνικό Πάρκο της Λίμνης Τριχωνίδας

Η αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της Λίμνης Τριχωνίδας στην κατεύθυνση της Βιώσιμης Ανάπτυξη προϋποθέτει ένα νομοθετικό πλαίσιο, μια δομή διοίκησης και διαχείρισης της προστατευόμενης περιοχής καθώς και χρηματοδοτικά εργαλεία για την παρακολούθηση της φύσης  και την ενίσχυση δράσεων όπως ο οικοτουρισμος, η βιωσιμη αλιεια , η οργανική γεωργία κτλ. Η δυνατότητα ένταξης της Λίμνης Τριχωνίδας και των γύρω ορεινών όγκων Παναιτωλικού & Αρακύνθου σε Εθνικό Πάρκο ,προϋποθέτει συνεννόηση με το Υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος & Ενέργειας των δυο παρατριχώνιων δήμων Αγρινίου και Θέρμου ενώ ωριμάζει με την εκπόνηση Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης που αποτελεί απόλυτη προϋπόθεση για την υπαγωγή της νομοθετικά σε καθεστώς εθνικής προστασίας. Στον Ειδικό στόχο  «Προστασία των περιοχών ιδιαίτερης περιβαλλοντικής και αισθητικής αξίας» και συγκεκριμένα στο Είδος δράσης « Επενδύσεις για την προστασία εθνικά προστατευόμενων περιοχών που δεν καλύπτονται από Φορέα Διαχείρισης» μπορούν οι παρατριχώνιοι δήμοι να υποβάλλουν ως πρόταση  στην Περιφέρεια Δυτικης Ελλάδας την εκπόνηση Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΕΠΜ) ετσι ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την ίδρυση και λειτουργία Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Τριχωνίδας που θα διαχειρίζεται το Εθνικό Πάρκο της Λίμνης.

Κι ένα ερώτημα για το τέλος

Γιατί ενώ υπάρχουν ικανοί άνθρωποι, ιδέες , φυσικές ομορφιές δεν υπάρχει ευημερία, πλούτος, θέσεις εργασίας; Γιατί ενώ υπάρχει φυσικό κεφάλαιο παράλληλα υπάρχει φτώχεια και υπανάπτυξη;  Υπάρχουν ηγέτες , θεσμοί , κοινωνία; Μπορούμε να σταματήσουμε τους ανταγωνισμούς και τα μνημόσυνα για το παρελθόν και να κατακτήσουμε την δημιουργία για το μέλλον;

Γιάννης Σελιμάς

Περιβαλλοντολόγος-M.Sc Οικονομική & Περιφερειακή Ανάπτυξη