Τι σημαίνει να ζεις μια πραγματικά ικανοποιητική ζωή; Πρόκειται για ένα ερώτημα που μελετάται σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, συχνά συνοδευόμενο από συνταγές πάθους, σκοπού και υπηρεσίας προς τους άλλους. Ωστόσο, φαίνεται πως υπάρχει ένα κρίσιμο (αν και παρεξηγημένο) συστατικό που καθιστά δυνατή την επίτευξη της ευτυχισμένης ζωής: η (αυτο)πειθαρχία.
Η αυτοπειθαρχία και η ευτυχία μοιάζουν να είναι δύο αντιφατικές έννοιες, η χρήση των οποίων στην ίδια πρόταση αποτελεί σχήμα οξύμωρο. Η αυτοπειθαρχία φέρνει στο μυαλό την ιδέα της εργασίας και της προσπάθειας, ενώ η ευτυχία συνδέεται συνήθως με την ευχαρίστηση και την απουσία εργασίας.
Ευτυχία όμως δεν είναι η απουσία εργασίας, αλλά η απουσία ενοχής, ντροπής, λύπης, θυμού, αγανάκτησης, απογοήτευσης, θλίψης, αυτοαμφισβήτησης, φόβου, πλήξης, άγχους, μοναξιάς και όλων των αρνητικών συναισθημάτων. Η απουσία εργασίας μπορεί να μας προσφέρει στιγμιαία ικανοποίηση, αλλά η απουσία αυτοπειθαρχίας και η σπατάλη χρόνου με στιγμιαίες ικανοποιήσεις οδηγεί τελικά σε ατελείωτα αρνητικά συναισθήματα.
Στον πυρήνα της, η πειθαρχία αφορά τον αυτοέλεγχο και την υπέρβαση των παρορμήσεων και των περισπασμών για να εργαστούμε με συνέπεια προς έναν ουσιαστικό στόχο. Η καλλιέργεια της αυτοπειθαρχίας ξεκλειδώνει μέσα μας δυνατότητες οι οποίες μας επιτρέπουν να πραγματοποιήσουμε σημαντικές φιλοδοξίες που αναβαθμίζουν τη ζωή μας.
Είναι λοιπόν η πειθαρχία βασικό δομικό στοιχείο της ευτυχίας;
Η ψυχολογία της πειθαρχίας
Η πειθαρχία ενισχύει τον προμετωπιαίο φλοιό, το τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για την εστίαση, την οργάνωση και τον αυτοέλεγχο. Σκεφτείτε αυτή την περιοχή ως τον πύργο ελέγχου που κατευθύνει τις δραστηριότητες του εγκεφάλου. Χρησιμοποιώντας επανειλημμένα τη δύναμη της θέλησής μας για να ολοκληρώσουμε εργασίες που απαιτούν συγκεντρωμένη προσπάθεια έναντι της απόσπασης της προσοχής ή της ευχαρίστησης, εκγυμνάζουμε και επεκτείνουμε την ικανότητά μας για πειθαρχία. Αυτό έχει το εκτεταμένο όφελος της βελτίωσης της λειτουργικής μνήμης, της λεκτικής ευχέρειας και της διαχείρισης του στρες.
Οι έρευνες σχετικά με τον νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη δείχνουν ότι η ρύθμιση των επιπέδων της μέσω της πειθαρχίας μπορεί να είναι ζωτικής σημασίας για τα κίνητρα και την επιθυμία μας να κάνουμε κάτι. Η ντοπαμίνη παρέχει συναισθήματα ικανοποίησης όταν ολοκληρώνουμε στόχους ή ξεπερνάμε προκλήσεις. Το να εργαζόμαστε επανειλημμένα μέσα από δυσκολίες για την επίτευξη στόχων διατηρεί τη ντοπαμίνη σε βέλτιστα επίπεδα. Η συνακόλουθη αίσθηση ανταμοιβής κινητοποιεί έτσι περαιτέρω την πειθαρχημένη προσπάθεια μέσω της συνεχούς ρύθμισης αυτής της ισχυρής χημικής ουσίας του εγκεφάλου.
Πειθαρχία και επίτευξη στόχων
«Στόχοι χωρίς σχέδια είναι απλώς ευχές», έγραφε ο συγγραφέας του Μικρού Πρίγκιπα, Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ. Κάτι που επιβεβαιώνει και έρευνα του Πανεπιστημίου του Scranton, σύμφωνα με την οποία μόλις το 8% των ανθρώπων επιτυγχάνουν τους στόχους της Πρωτοχρονιάς, πράγμα που σημαίνει ότι το 92% των «πρωτοχρονιάτικων» αποφάσεων αποτυγχάνουν.
Για τη μετατροπή των στόχων σε απτή πραγματικότητα, αντί να τους αφήνουμε να μαραζώνουν ως όνειρα απατηλά, η καλλιέργεια της πειθαρχίας αποτελεί κλειδί. Το να καθορίσουμε συγκεκριμένους, μετρήσιμους, εφικτούς, σχετικούς και χρονικά περιορισμένους στόχους είναι το πώτο βήμα. Ωστόσο, η πειθαρχία που καλλιεργείται μέσω του αυτοελέγχου μας παρέχει το καύσιμο για την ολοκλήρωση των καθημερινών βημάτων που θα μας φέρουν πιο κοντά στην επίτευξη των στόχων μας.
Η παρακολούθηση της προόδου εξυπηρετεί τη λογοδοσία στο ταξίδι προς τους στόχους μας, δημιουργώντας βρόχους ανατροφοδότησης. Και εδώ βέβαια απαιτείται πειθαρχία, καθώς η ολοκλήρωση επαναλαμβανόμενων ενεργειών προς μη επείγοντες στόχους απαιτεί αποθέματα δύναμης θέλησης. Αυτό καθιστά το τελετουργικό της καταγραφής προόδου μια εγγενώς πειθαρχημένη πράξη.
Πειθαρχία στην καθημερινή ζωή
Ο έλεγχος επί των καθημερινών συνηθειών μας είναι απαραίτητος για να κάνουμε χώρο για υψηλότερους στόχους αντί να σπαταλάμε το νοητικό μας δυναμικό αγωνιώντας για την έλλειψη οργάνωσής μας. Για παράδειγμα, οι πρωινές ρουτίνες που διεξάγονται με ευλαβική ακρίβεια, όπως η άσκηση, ο διαλογισμός και ο προγραμματισμός πριν από την εργασία, θέτουν τον ρυθμό για νικηφόρες ημέρες. Εξίσου, το κλείσιμο της ημέρας με τη στοχαστική ανασκόπησή της διατηρεί τη συνέχεια.
Άλλο σημαντικό εργαλείο αποτελεί η διαχείριση του χρόνου μέσω των χρονοδιαγραμμάτων. Ο προϋπολογισμός του χρόνου και η παρακολούθησή του φωτίζει ακριβώς το πώς ξοδεύουμε τον πιο πολύτιμο πόρο μας. Σε τελική ανάλυση, οι εργασίες που ολοκληρώνονται με συνέπεια είναι αυτές που οδηγούν σε αποτελέσματα, και όχι οι προθέσεις που αποτυπώνονται σε εντυπωσιακά ημερολόγια ή πίνακες οραμάτων.
Πειθαρχία και ψυχική υγεία
Η πειθαρχία είναι ένα προπύργιο κατά της εκδήλωσης του άγχους και των ανησυχιών, παρέχοντας στους πιστούς ένα όπλο κατά της καθόδου στον πανικό. Η κατασκευή σχολαστικών λιστών εργασιών, σχεδίων και υπενθυμίσεων εξοπλίζει τα άτομα με έναν οργανωμένο οδικό χάρτη για την αντιμετώπιση της υποβόσκουσας ανησυχίας. Η ολοκλήρωση των εργασιών εξαλείφει την αβεβαιότητα, ενώ η σημείωση των ενεργειών που απομένουν, αποκαθιστά την αίσθηση του ελέγχου.
Παρομοίως, το να χρησιμοποιούμε την πειθαρχία για την εισαγωγή μικρών παραγωγικών ενεργειών μεταξύ στιγμών αδυναμίας καταπολεμά τη σπειροειδή πορεία προς την απελπισία. Η επίτευξη ακόμη και μικροσκοπικών νικών αποδεικνύει ότι υπάρχει ακόμη αυτενέργεια, τροφοδοτώντας το κίνητρο για πρόσθετες πειθαρχημένες προσπάθειες. Με την πάροδο του χρόνου, η πρόοδος χτίζει ανθεκτικότητα και εμπιστοσύνη στον εαυτό για την παραγωγική και επιτυχή αντιμετώπιση των προκλήσεων της ζωής.
Πειθαρχία και σχέσεις
Η άσκηση της πειθαρχίας βελτιώνει τις σχέσεις προωθώντας την υπευθυνότητα, την επίλυση συγκρούσεων μέσω της βελτιωμένης επικοινωνίας και τον μετριασμό της δυσαρέσκειας μέσω της ισορροπίας του τρόπου ζωής.
Η προσεκτική ακρόαση και στη συνέχεια η διατύπωση των αναγκών αποφεύγει την εκτόξευση συναισθηματικά επιβαρυμένων κατηγοριών κατά τη διάρκεια των προστριβών. Η ανάπτυξη της πειθαρχίας για την αποφυγή σπασμωδικής άμυνας επιτρέπει και στα δύο μέρη να συμβιβάσουν τις διαφορές τους με κοινώς αποδεκτό τρόπο. Κάθε περίπτωση υγιούς επίλυσης συγκρούσεων ενισχύει τους δεσμούς επιβεβαιώνοντας την καλή πίστη και των δύο πλευρών.
Χτίζοντας δια βίου πειθαρχία
Οι έρευνες αποδεικνύουν ότι οι άνθρωποι με υψηλότερα επίπεδα αυτοελέγχου είναι πιο ευτυχισμένοι τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.
Ο ακρογωνιαίος λίθος για τη δημιουργία ατσάλινης πειθαρχίας συνίσταται στην κατασκευή αδιαπραγμάτευτων καθημερινών τελετουργιών που μπορούν να γίνουν συνήθεια, όπως το να αναπνέουμε: οι κινητικές ασκήσεις, η κατανάλωση θρεπτικών τροφών και η μάθηση χτίζουν την ικανότητα. Το κλείσιμο κάθε ημέρας με την τακτοποίηση των χώρων, την ολοκλήρωση των διοικητικών εργασιών και τον αναστοχασμό παγιώνει τα οφέλη. Ο προγραμματισμός επαναλαμβανόμενων εβδομαδιαίων και μηνιαίων ενεργειών παρέχει τα απαραίτητα σημεία στίξης για να τροφοδοτείται η συνεχής πρόοδος. Το να παραμένει κανείς πειθαρχημένος όταν του λείπει το κίνητρο είναι αυτό που διαχωρίζει τους επιτυχημένους από τους ονειροπόλους.
Ας μην ξεχνάμε όμως πως δεν υπάρχει σχήμα χωρίς πισωγυρίσματα, κατά τα οποία η πειθαρχία εξατμίζεται και η πρόοδος αντιστρέφεται. Το να αναμένουμε αυτές τις αποτυχίες και να σχεδιάζουμε προληπτικά την αντίδρασή μας για τον περιορισμό των ζημιών τις καθιστά σχεδόν ασήμαντες. Το σερί των 10.000 βημάτων που περπατάτε μπορεί να διακοπεί για λίγο, και τότε είναι ευκαιρία να γιορτάσετε την πρόοδο που έχει επιτευχθεί, αντί να μελαγχολείτε για την τελειότητα που έχει χαθεί.
Με πληροφορίες από: Medium, Newtraderu, Big Think, Mindful Self-Discipline
