Εισήγηση Δ.Κωνσταντόπουλου επί του νσ για το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας

Ομιλία Δημήτρη Κωνσταντόπουλου, Εισηγητή της Δημοκρατικής Συμπαράταξης στην Κοινή Συνεδρίαση των Επιτροπών Μορφωτικών Υποθέσεων και Έρευνας και Τεχνολογίας επί του Σχεδίου Νόμου «Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας και άλλες διατάξεις»

Κύριε Πρόεδρε, κ. Υπουργέ, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, με το προς συζήτηση νομοσχέδιο δημιουργείται το ειδικό νομικό πρόσωπο με την επωνυμία Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας. Σκοπός του ιδρύματος είναι κατά κύριο λόγο, η χρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων και η χορήγηση υποτροφιών. Δικαιούχοι είναι τα ΑΕΙ και οι Δημόσιοι Ερευνητικοί και Τεχνολογικοί φορείς της χώρας. Το εν λόγω νομοσχέδιο αποτελείται από 15 άρθρα τα οποία ορίζουν συνοπτικά τα εξής:

Άρθρο 1, αφορά την ίδρυση και επωνυμία, έδρα, εποπτεία, νομική φύση του ιδρύματος .

Στο άρθρο 2, προσδιορίζονται οι σκοποί υποστήριξης της έρευνας μέσω της χρηματοδότησης και ορίζονται δικαιούχοι και οι συνδικαιούχοι της χρηματοδότησης, δημόσιοι φορείς, πανεπιστήμια, ΤΕΙ κλπ όπως προβλέπονται με το άρθρο 13 του ν.4310/2014.

Άρθρο 3, ορίζονται οι πόροι και περιγράφεται ο τρόπος χρηματοδότησης δημόσιο, ευρωπαϊκός οργανισμός και εισφορές ιδιωτών.

Στη συνέχεια, οριοθετείτε οικονομική διαχείριση του ιδρύματος και σύνταξη Ετήσιας Έκθεσης Απολογισμού. Περιγράφεται η διαδικασία προκήρυξης, αξιολόγησης και χρηματοδότησης προτάσεων. Εξειδικεύονται τα επιστημονικά πεδία στα οποία κατά κύριο λόγο θα δραστηριοποιείται το ίδρυμα και θα ορίζεται ο τρόπος κατάρτισης των προκηρύξεων.

Επίσης αναφέρονται τα όργανα του Ιδρύματος, προσδιορίζεται ο ρόλος της Γενικής Συνέλευσης και του Επιστημονικού Συμβουλίου. Καταγράφεται ο ρόλος του επιστημονικού συμβουλίου, τα προαπαιτούμενα για την επιλογή τους και τη διάρκεια θητείας των μελών.

Ορίζεται η θητεία του Διευθυντή του Ιδρύματος, ο τρόπος επιλογής και ορισμός των δύο Αναπληρωτών Διευθυντών, περιγράφονται οι δυνατότητες του ιδρύματος για τη στελέχωση και το προσωπικό με συμβάσεις Ιδιωτικού Δικαίου Ορισμένου Χρόνου, Συμβάσεις Έργου και Αποσπάσεις.

Επίσης, ρυθμίζονται θέματα εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας του ιδρύματος, καθώς και μεταβατικές διατάξεις ζητήματα πρώτης λειτουργίας του ιδρύματος.

Κύριε Υπουργέ, κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Ελπίζω το παρόν σχέδιο νόμου, να αποτελέσει ένα βασικό στοιχείο της συζήτησής μας και να μην ακυρωθεί, όπως έγινε και σε άλλες διαδικασίες με αιφνιδιαστικές τροπολογίες.

Αναρωτιέμαι, ωστόσο εδώ γιατί ενώ πριν από λίγο καιρό, (που είχαμε μακρά συζήτηση για το πρόσφατο νομοσχέδιο της Έρευνας) δεν τέθηκε και το θέμα σύστασης των εν λόγω Ιδρύματος. Αυτό κ. Υπουργέ, δείχνει για μια ακόμη φορά το έλλειμμα ουσιαστικού πολιτικού σχεδιασμού για την παιδεία και την προχειρότητα της ηγεσίας του Υπουργείου, ώστε να υπερβεί κομματικά σύνδρομα και να νομοθετήσει με όραμα και διαβούλευση.

Ο περιβόητος διάλογος δεν είναι πλέον μόνο προσχηματικός, είναι και οχυρωματικός. Πίσω από αυτόν κρύβονται εμμονές και προαποφασισμένες παρεμβάσεις του Υπουργείου στην κατεύθυνση της υποβάθμισης της παρεχόμενης εκπαίδευσης σε όλα τα επίπεδα. Τελικά, από αυτή την κυβέρνηση είχαμε ακούσει για το νομοσχέδιο «κουρελού», τώρα θα πρέπει να μιλάμε και για έναν διάλογο που ξέφτισε.

Παρά ταύτα, αγαπητοί συνάδελφοι, το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας ιδρύεται όχι με τη χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, αλλά με δανεισμό. 180 εκατομμύρια ευρώ δυνάμει της από 15/7/2016 σύμβασης την οποία ουσιαστικά μέχρι σήμερα δεν την έχουμε δει. Δεν γνωρίζουμε, λοιπόν, το περιεχόμενο της και τους όρους της.

Λέμεε «ναι» στην αξιοποίηση των πόρων, αλλά με διαφάνεια, αξιοκρατία και έλεγχο. Διότι, με αυτή τη σύμβαση προστίθεται κύριε Υπουργέ επιβάρυνση του δημοσίου χρέους κατά 180 εκατομμύρια ευρώ συν τόκους που προφανώς θα προβλέπει η σύμβαση καθώς και επιβάρυνση του δημόσιου με 60 εκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με την έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους.

Ποιο είναι το επιτόκιο, δεν γνωρίζουμε. Τους ευνοϊκούς όρους που αναφέρατε ούτε και αυτούς τους γνωρίζουμε. Συγκεκριμένα, αναφέρεται δαπάνη 60 εκατομμυρίων ευρώ κατ’ εφαρμογήν της από 15/7/2016 δανειακής σύμβασης μεταξύ του ελληνικού δημοσίου και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

Ταυτόχρονα, θα υπάρξει με την έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους ετήσια δαπάνη που θα αφορά την αντιμετώπιση των εξόδων της εν γένει λειτουργίας και την εκπλήρωση του σκοπού του ιδρύματος, την καταβολή και την αμοιβή των ορκωτών λογιστών για την διενέργεια ελέγχων της οικονομικής διαχείρισης του ιδρύματος, όπως αναφέρεται στο άρθρο 4 και στο άρθρο 5.

Για την αποζημίωση στα μέλη της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, όπως αναφέρεται στο άρθρο 5 και παράγραφος 6, στα μέλη της Επιτροπής Ενστάσεων, όπως αυτό αναφέρεται στο άρθρο 5, παράγραφος 8 και στα μέλη της Συμβουλευτικής Επιτροπής, όπως αυτό αναφέρεται στο άρθρο 8, παράγραφος 12.

Επίσης, είναι χρήματα για την αποζημίωση στο Πρόεδρό και τα μέλη της Γενικής Συνέλευσης, καθώς και τα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου για την συμμετοχή τους στις συνεδριάσεις του αντίστοιχου οργάνου, καθώς και για τις μετακινήσεις αυτών των μελών της Συμβουλευτικής Επιτροπής. (Άρθρα 7 παράγραφος 12 και 8 παράγραφος 13).

Χρήματα που θα χρειαστούν για τις αποδοχές του διευθυντή και στους δύο αναπληρωτές διευθυντές (άρθρο 9, παράγραφος 9).

Για τις αποδοχές και πάσης φύσεως αποζημιώσεις στο με κάθε είδους σύμβαση απασχολούμενο προσωπικό συμπεριλαμβανομένου και του αποσπώμενου στο Ίδρυμα Προσωπικού με αντίστοιχη εξοικονόμηση του προϋπολογισμού του φορέα προέλευσης (άρθρο 10, παράγραφος 3 και 4).

Οι ανωτέρω δαπάνες, κ. Υπουργέ, θα προσδιοριστούν από τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας του ιδρύματος (Καθορισμός οργανωτικής δομής, αριθμού θέσεων προσωπικού κλπ) και τις λοιπές βέβαια κανονιστικές πράξεις.

Η σύσταση του Ελληνικού Ιδρύματος Ερευνών και Καινοτομίας προβλέπεται στην από 15/7/2016 δανειακή σύμβαση μεταξύ της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και της Ελλάδος, προκειμένου να διαχειριστεί πόρους ύψους 240 εκατομμυρίων ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων κατά το διάστημα 2016- 2018.

Κύριε Υπουργέ, εδώ θα ήθελα την προσοχή σας. Δεν αναφέρεται τίποτα μετά την τριετία. Τι γίνεται μετά την τριετία; Πρόκειται ουσιαστικά για έναν ενδιάμεσο φορέα διαχείρισης κονδυλίων έρευνας.

Να τονίσω εδώ, ότι η χώρα έχει δεσμευτεί στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014- 2020 ότι οι διαδικασίες προκήρυξης, αξιολόγησης και παρακολούθησης των προγραμμάτων έρευνας (αρμοδιότητας της Γ.Γ.Ε.Τ) θα πρέπει να αφαιρεθούν από τις διαχειριστικές αρχές, λοιπόν, και την Γ.Γ.Ε.Τ.. και να μεταφερθούν σε τρίτους φορείς μη εξαρτημένους φυσικά από την κυβέρνηση. 

Η διαχείριση των ερευνητικών προγραμμάτων από ενδιάμεσους φορείς μετά την πλήρη αποδιοργάνωση της Γ.Γ.Ε.Τ.., είναι πλέον αναγκαιότητα.

Οι ενδιάμεσοι φορείς, ωστόσο, θα πρέπει από τον τρόπο συγκρότησής τους, με τη συμμετοχή του δημοσίου και των επιχειρηματικών φορέων να διασφαλίζουν τη διαφάνεια και την αξιοκρατία.

Ήδη τέτοιοι φορείς κ. Υπουργέ υπάρχουν και λειτουργούν πολύ ικανοποιητικά. Η λύση του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας, ως φορέας διαχείρισης θα μπορούσε να συμβάλλει στην καταπολέμηση του κατακερματισμού και της αναποτελεσματικότητας. Στην χάραξη της ερευνητικής πολιτικής και της διαχείρισης των διαθεσίμων πόρων , μόνο όμως στο πλαίσιο μιας αναδιοργάνωσης, αναδιάρθρωσης και αναπροσαρμογής των υπαρχόντων θεσμών που έχουν αρμοδιότητα στην έρευνα και την καινοτομία, όπως η ΕΓΕΕΤ, ΕΣΕΚ, Περιφερειακά Συμβούλια Έρευνας κ.λπ.. Δυστυχώς στην περίπτωση του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας, με δεδομένες τις εξαιρετικές επιδόσεις της Κυβέρνησης ΣΥ.ΡΙΖ.Α. ενισχύεται εδώ η αδιαφάνεια, η αναξιοκρατία και οι ρουσφετολογικές προσλήψεις.

Δεν μπορεί κύριε Υπουργέ, ο Υπουργός, να μοιράζει της υποτροφίες κατά το δοκούν, όταν αυτός εποπτεύει. Για αυτό πρέπει οι υποτροφίες να είναι πρόταση του Επιστημονικού Συμβουλίου. Απαραίτητες όπως είπα και πριν οι ασφαλιστικές δικλίδες, διαφάνειας, ελέγχου και αξιοκρατίας. Για να μην υπάρξουν μορφώματα εξυπηρέτησης ημετέρων με τρόπο διαβλητό ως προς την επιλογή. 

Για όλα αυτά θα περιμένουμε αφενός τη Σύμβαση, αφετέρου θα ακούσουμε τους φορείς, θα καταθέσουμε συγκεκριμένες προτάσεις σε κάθε άρθρο και για όλους τους παραπάνω λόγους, επιφυλασσόμαστε επί της αρχής.