Κατούνα: Τα έθιμα και τα φαγητά Πρωτοχρονιάς από τον Παππού και την Γιαγιά

Πρωί –πρωί όλοι  πήγαιναν  στην  εκκλησία  για  να  τους  βγει  καλός  και  αυτός  ο  χρόνος.

Οι  παππούδες οι  γονείς και άλλοι συγγενείς, έδιναν  μποναμάδες (Χαρτζιλίκι)  στα  παιδιά.

Ανήμερα εκτός από τους μποναμάδες στα παιδιά, τους δίνανε και κέρμα δίλεπτα, μονόλεπτα και πενταρούλες.

Τα  παιδιά  με  τα  χρήματα  που  μαζεύαν παίζανε και  το «στριφτό».

Βάζανε  μια μικρή  πέτρα  κάτω  στο  έδαφος, και  από  απόσταση  πέντε  μέτρων  ρίχνανε  τα  κέρματα  και  σε όποιον  το  κέρμα  πλησίαζε  πιο  κοντά  στην  πέτρα, τότε  αυτός, έπαιζε  πρώτος  στο  στριφτό.

Έβαζε  στο  χέρι  του  όλα τα κέρματα και τα έστριβε. Σαν  το  σημερινό «κορώνα  ή  γράμματα»«σταυρό η εικόνα». Σε κάθε αυλή, σε κάθε γειτονιά το στριφτό ήταν το κυρίαρχο παιχνίδι των μικρών και πολλών μεγάλων την μέρα αυτή.
Στις μέρες μας περισσότερο στριφτό έπαιζαν στην πλατεία, στην Αγία Παρασκευή και στο δημοτικό σχολείο.

Οι  πιο  μεγάλοι  την  πρωτοχρονιά, παίζανε  χαρτιά  στα  σπίτια  και  στα  καφενεία.

Την πρώτη μέρα κατά το έθιμο δεν πρέπει να τσακώνεσαι με την οικογένεια γιατί θα γίνεται έτσι το χρόνο.

Ανήμερα του Αγίου Βασιλείου πίστευαν οι παλιοί ότι μιλούν και τα ζώα.

Την Πρωτοχρονιά όλοι ρίχνανε πάνω από την σκεπή των σπιτιών τους κουτσούνες(μποτσάκια ή σκυλοκρέμμυδα) για να φεύγουν οι αρρώστιες.

Το ποδαρικό

Επίσης όπως υπάρχει και σε πολλά μέρη της Ελλάδος μεγάλο ρόλο στο σπίτι παίζει τοποδαρικό δηλαδή το ποιος θα πατήσει το πόδι του, ξένος το πρωί την πρώτη μέρα του χρόνου. Προτιμούνται συνήθως μικρά παιδιά ή μεγάλοι σε ηλικία αρκεί να είναι συμπαθείς προς το σπίτι. Τότε όλα θα πάνε καλά αλλά αν είναι άλλα άτομα που αντιπαθούν πιστεύουν πως η χρονιά δεν θα πάει καλά.

Γι’ αυτό προσέχουμε ποιος θα πρωτοέρθει στο σπίτι για να φέρει γούρι, οι συγγενείς στέλνουμε στα συγγενικά σπίτια γερά και όμορφα παιδάκια για ποδαρικό «γούρι».

Οι κοπέλες κοιτάνε τα βουνά, που ποτέ τους δεν γερνάνε και δεν παθαίνουν τίποτε.

Όλοι κυρίως οι νέοι της οικογένειας την πρώτη μέρα του χρόνου πρέπει να φορέσουν κάτι καινούργιο πάνω τους.

Την Πρωτοχρονιά, ο οικοδεσπότης το μεσημέρι στο τραπέζι κόβει και την βασιλόπιτα.

Κόβει πρώτα του Άη – Βασίλη ένα μεγάλο κομμάτι και μετά κόβει κατά σειρά ηλικίας τόσα κομμάτια όσα τα μέλη τους οικογένειάς του, όπως και ένα του σπιτιού, σε όποιον έπεφτε το ασήμι (φλουρί) που είχε μέσα, έλεγαν πως σε αυτόν ανήκει η χρονιά…

Η Μπουκουβάλα

Πρωινό και βραδινό φαγητό, συνήθως γινόταν την πρωτοχρονιά. Το πρωί γινόταν το «κραμπουκούκι» (είδος πίτας), και στη συνέχεια βάζανε στο τηγάνι ξύγκι από το γουρούνι και τσιγαρίδες. Μόλις έλιωναν τρίβανε το κραμπουκούκι, και έβαζαν  νόμισμα για την τύχη, και από ένα φυλλαράκι για να δούνε σε ποιόν «στρέχουν» τα ζώα του σπιτιού. Την τοποθετούσαν σε μικρό ταψάκι (νταβάς) και την πατούσαν με ένα κουτάλι για να ομορφύνει. Στη συνέχεια ο μεγαλύτερος την «σταύρωνε» και καθένας έπαιρνε από μια κουταλιά με τη σειρά έως ότου πέσει σε κάποιον το νόμισμα ή το φυλλαράκι.

Ενώ άλλοι έφτιαχναν μπουκουβάλα με ψωμί και έβαζαν μέσα λίγο χορτάρι, φύλλα από κλαράκι και ένα φράγκο.

Κατόπιν το χώριζαν κατ’ άτομο και σε όποιον έπεφτε το χορτάρι είναι τυχερός στα πρόβατα, το κλαράκι ότι είναι τυχερός στα γίδια και το φράγκο ότι ήταν τυχερός  στα χρήματα.

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΚΟΥΤΙΒΗΣ Δ.

katounanews.blogspot.gr