Τασούλα Καραϊσκάκη: Τα αστεία του κ. Σόιμπλε

Νόμιζε ότι αστειευόμουν» κατέληξε… αστειευόμενος ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, μιλώντας για το αστείο που είπε στον υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ Τζακ Λιου: ότι η Γερμανία ήταν έτοιμη να δεχθεί το Πουέρτο Ρίκο στην Ευρωζώνη, εάν οι ΗΠΑ δέχονταν την Ελλάδα στην περιοχή του δολαρίου. Και έπεισε για άλλη μια φορά το κοινό του ότι, όπως έλεγε και ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, «ένα αστείο είναι κάτι πολύ σοβαρό».

Ο Σόιμπλε στην πατρίδα του θεωρείται τύπος πνευματώδης, μάλιστα σε πρόσφατο άρθρο του το περιοδικό Spiegel υποστήριζε ότι η μακροημέρευσή του στο υπουργείο Οικονομικών οφείλεται και σ’ αυτό του το ταλέντο – να εκφράζει αστειευόμενος τις πάγιες θέσεις του. Προ ημερών, καθ’ οδόν προς το γραφείο της Αγκελα Μέρκελ, είπε στους συνεργάτες τους «μάλλον θα με απολύσει. Θα μου πάρει το υπουργείο», και μόνο όταν εκείνοι, βουβοί, συνέχισαν να τον κοιτούν παγωμένοι, ξέσπασε σε γέλια (γνωστή η σύγκρουσή του με τη Γερμανίδα καγκελάριο αναφορικά με το Grexit και το καλό ή κακό τέλος της Ελλάδας, όπως και η επιρροή του στην Bundestag, η έγκριση της οποίας είναι απαραίτητη για τη χορήγηση νέου πακέτου βοήθειας στην Ελλάδα). Μεταξύ σοβαρού και αστείου είναι όλες οι δηλώσεις του για την απομείωση του ελληνικού χρέους, την οποία πεισματικά αρνείται ακόμη κι όταν παραδέχεται ότι αυτό δεν είναι βιώσιμο. «Κούρεμα» θα μπορούσε να γίνει, αστειεύτηκε, μόνο στην περίπτωση μιας πιο φτωχής χώρας, όπως το Νεπάλ. Από την άλλη, «δεν γίνεται να εναποθέσουμε το πρόβλημα της Ελλάδας στον… Θεό, θα πρέπει να κάνουμε και εμείς μια προσπάθεια…».

Ουδείς αντιλέγει. Το γέλιο –η πιο φευγαλέα, η πιο εύθραυστη έκφραση συναισθημάτων– είναι το «φυσικό» αντανακλαστικό μας απέναντι στη θλίψη, τον πόνο, την ανέχεια, την αδικία. Το αστείο είναι ένα είδος διανοητικής ανακάλυψης, το αναπάντεχο πέρασμα στην άλλη όχθη, που διευρύνει τις αισθήσεις, αμβλύνει τα πάθη και τις εντάσεις, περιορίζει το «κακό», κάνει τα τραγικά κωμικά ώστε να είναι πιο υποφερτά, μας βοηθάει να σταθούμε στο ύψος μας. Είναι ένα κύμα που αναβλύζει αβίαστα ως μια μικρή νίκη της ζωής πάνω στους αδιάλειπτους καθημερινούς «θανάτους».

Οταν καταφέρνει να κάνει και τον θιγόμενο να γελάσει, τον διδάσκει. Αλλιώς, τον προσβάλλει. «Σκοπός ενός αστείου», έλεγε ο Οργουελ «δεν είναι να μειώσει κάποιον, αλλά να του θυμίσει ότι είναι μειωμένος». Ποιος είναι ο σκοπός του κ. Σόιμπλε; Μάλλον να σαμποτάρει. Κάθε λέξη του καταστρέφει ισορροπίες, κλέβει έδαφος κερδισμένο με κόπο.

Και όχι μόνο. Τα αστεία του απαλείφουν ό,τι αξιόμεμπτο, από τη μεριά του. Ο Πλάτωνας περιέγραφε το κωμικό ως το αυτάρεσκο αίσθημα ανωτερότητας, που νιώθουμε μόνο εμείς οι άνθρωποι. Ο κωμωδός δρα πεπεισμένος για την ανωτερότητά του έναντι του άλλου. Ενίοτε αποκρύπτοντας ως κατήγορος το δικό του μερτικό ευθύνης. «Και οι δύο πλευρές έμειναν για πολύ καιρό προσκολλημένες σε λάθος επιλογές. Οι Ελληνες δεν ήρθαν ποτέ σε ρήξη με τα λάθη του παρελθόντος και οι Ευρωπαίοι δεν εγκατέλειψαν πολιτικές που έπνιξαν την ελληνική οικονομία» είπε ο επικεφαλής των Φιλελεύθερων στην ευρωβουλή Γκι Φερχόφσταντ. Ομως δεν εντυπωσίασε. Εξέπληξε το αστείο – για το Πουέρτο Ρίκο. Το οποίο, ως σπινθήρας, αντανάκλαση, ζαριά, παρέρχεται, αλλά η προπαγάνδα, αδιάγνωστη, άφατη, όχι επιφώνημα αλλά προγραφή, διαποτίζει, μένει.