Το χρονικό της εκτέλεσης των πατριωτών στα Καλύβια

Σας παραθέτουμε ολόκληρο το χρονικό της μαρτυρικής εκτέλεσης των 59 Ελλήνων πατριωτών καθώς και τα ονόματά τους, οι οποίοι το πρωινό της Δευτέρας 31 Ιουλίου 1944, μεταφέρθηκαν στα Καλύβια από τις φυλακές των αποθηκών Παναγόπουλου και της Αγίας Τριάδας Αγρινίου, για να θυσιαστούν υπέρ πατρίδος, όπως καταγράφηκε μέσα από μαρτυρίες, στο βιβλίο του δικηγόρου Γιάννη Γρ. Διονυσάτου «Καλύβια- Ιχνηλατώντας τον Καναδά»…

«Εκεί δίπλα λοιπόν στις γραμμές του τραίνου στη θέση «ΦΥΛΑΚΙΟ», ακριβώς στο τόπο που κατέληξε το γερμανικό όχημα εκτελέστηκαν, από το γερμανικό εκτελεστικό απόσπασμα, κατά ομάδες των δέκα, των οκτώ ή των πέντε, όπως τους κατέβαζαν από τα 3-4 φορτηγά-καμιόνια, που τους είχαν φορτώσει, τα οποία συνοδεύονταν από ουλαμό αρμάτων (5) μάχης, πενήντα (55) πατριώτες, ενώ κρεμάστηκαν, αφού χρησιμοποίησαν οι δήμιοι τραπέζι για να τους ανεβάσουν προκειμένου να τους περάσουν τις θηλιές, σε τηλεγραφόξυλα, που υπήρχαν κατά μήκος της γραμμής, τέσσερις (4) λεβέντες πατριώτες, μεταξύ των οποίων, δύο καπεταναίοι του ΕΛΑΣ.

Οι κατακτητές κρέμασαν κατά σειρά τους:

1) Παπαϊωάννου Αντώνη (καπετάν «Δίας», από τον Αβαρίκο Θέρμου). Πολέμησε με το βαθμό του λοχία στη μικρασιατική εκστρατεία, όπου τιμήθηκε με το αργυρούν αριστείο ανδρείας, ενώ στο αλβανικό μέτωπο επέδειξε μοναδική γενναιότητα και για το λόγο αυτό τιμήθηκε με το βαθμό του ανθυπολοχαγού. Είχε συλληφθεί μαζί με τον καπετάν Βάκχο στις 19 Ιουλίου 1944, ώρα 5.30 μ.μ, στο Λεσίνι Ξηρομέρου σε μιά ατυχή επιχείρηση μεταφοράς, με το θρυλικό καίκι «Αη-Δημήτρης», των στελεχών και αγωνιστών του διαλυθέντος τάγματος του ΕΛΑΣ Κεφαλονιάς στη περιοχή του Τρίκαρδου Κατοχής. Ο θάνατος του καπετάν Δία δεν επήλθε αμέσως. Κάποιος ζώγκος ή ακίδα από το τηλεγραφόξυλο σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή ή  ένα καρφί της κολώνας κατά δεύτερη εκδοχή εμπόδιζε το σώμα του να κατέλθει για να επέλθει το μοιραίο. Ο Καπετάν Δίας έπιασε με τα χέρια του το σχοινί της κρεμάλας και προσπαθούσε να τραβηχτεί προς τα πάνω. Οι ταγματασφαλίτες που συνόδευαν τους Γερμανούς δήμιους αντιλήφθηκαν το περιστατικό. Ειδοποίησαν τους Γερμανούς του εκτελεστικού αποσπάσματος που είχαν επιβιβαστεί στα οχήματά τους για να αποχωρήσουν από τον τόπο της εκτέλεσης. Ένας Γερμανός αξιωματικός πετάχθηκε από το όχημα και με μία ξιφολόγχη όπλου του έδωσε τη χαριστική βολή δείχνοντας για μια φορά ακόμη τη κτηνώδη συμπεριφορά των ναζιστικών δυνάμεων κατοχής.

2) Τσιαπούρη Απόστολο (καπετάν «Βάκχο», από το Καρπενήσι). Στο αλβανικό μέτωπο είχε λάβει μέρος με το 42ο Σύνταγμα Ευζώνων.

3) τον  19χρονο επονίτη Πάνο Πάσχο (από το Αγρίνιο) που δεν δέχτηκε να του περάσει τη θηλιά ο Γερμανός δήμιος και δίνοντάς του μια κλοτσιά στο πρόσωπο ταυτόχρονα φώναξε «Ζήτω η ΕΠΟΝ» και

4) τον Ιωάννη Μαυρέλη (από την Λεπενού Βάλτου) τον κρέμασαν στο τηλεγραφόξυλο που υπήρχε εντός του κτήματος Κωνσταντίνου Π. Ρούβαλη. Είχε συλληφθεί μαζί με τον Πάνο Πάσχο στο «μύλο του Τσέλου».

Οι πατριώτες δείχνοντας ψυχικό μεγαλείο και μεγάλη φιλοπατρία φώναξαν στις τελευταίες στιγμές λίγο πριν από την εκτέλεσή τους: «Ζήτω η πατρίδα μας η Ελλάδα», «Ζήτω το ΕΑΜ», «Ζήτω ο ΕΛΑΣ», «Τα παιδιά και οι αδελφοί μας θα ζήσουν λεύτερα…» για να αποδείξουν με τίμημα την ίδια τους την ζωή πως «Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία». Όμως ο θάνατος ντυμένος με ναζιστική στολή «πλησίαζε». Κάποιοι λύγισαν. Οι στιγμές απόλυτα ανθρώπινες. Τα γοερά κλάματά των μελλοθάνατων πατριωτών έφταναν να ακούγονται μέχρι τα «Χαμολεύκια», περιοχή της κτηματικής περιφέρειας Καλυβίων, όπου κρύφτηκαν πρόχειρα πολλοί Καλυβιώτες, 1,5 χλιόμετρο μακριά από το «Φυλάκιο», τον τόπο Θυσίας.

Από τους εξήντα πατριώτες που μεταφέρθηκαν στο τόπο της εκτέλεσης, δηλαδή στον τόπο της ενέδρας, ένας δεν εκτελέστηκε (Μήτσος Ζωγράφος) καθώς ταγματασφαλίτες που παραβρίσκονταν τον έντυσαν ανάλογα παρουσιάζοντάς τον στους Γερμανούς, δήθεν, ως «ταγματασφαλίτη-γερμανόφιλο».

Σε λίγα δευτερόλεπτα οι κροταλισμοί των μυδραλίων που ξερνούσαν μάλλον εμπρηστικά βλήματα έφεραν θανατερή σιωπή. Οι ηλιαχτίδες του ήλιου έκαναν φανερό από μακριά το αποτρόπαιο έγκλημα των ναζιστικών δυνάμεων κατοχής. Ο σταθμάρχης του σταθμού Καλυβίων,  Γεώργιος Ξύδης παρακολουθούσε από μακριά το αποτρόπαιο συμβάν της εκτέλεσης των πατριωτών. Το νέο μεταδόθηκε στο χωριό με ταχύτητα αστραπής. Οι Καλυβιώτες επέστρεψαν στο χωριό μετά από δύο μέρες.  Ο Διοικητής των Γερμανικών στρατευμάτων κατοχής, που έδρευαν στο Αγρίνιο εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση:

«Ως αντίποινα διά τήν άνανδρον επίθεσιν υπό μιάς κομμουνιστικής συμμορίας τήν 30 Ιουλίου έ έ πλησίον του χωρίου Καλύβια καθ’ην εφονεύθησαν Γερμανοί Στρατιώται, εξετελέσθησαν διά τουφεκισμού, 55 Κομμουνισταί εκ της περιφερείας Αγρινίου καί εκρεμάσθησαν είς τόν τόπον του εγκλήματος 4 επικίνδυνοι Κομμουνισταί εξ ών δύο Καπεταναίοι του ΕΛΑΣ. Ο Διοικητής των Γερμ. Στρατευμάτων Αιτωλοακαρνανίας».

Γάκης Κωνσταντίνος

 

Πόλκας Ηλίας (Μαστρογιάννης Αντώνιος)

Φατούρος Σπυρίδων

Οι  πενήντα εννιά (59) πατριώτες  που εκτελέστηκαν, αφού συνελήφθησαν από τους Γερμανούς νωρίτερα οι περισσότεροι στα χωράφια που δούλευαν ως εργάτες, καταγόμενοι πολλοί απ’αυτούς από την Κεφαλονιά, τη Λευκάδα αλλά και το Ξηρόμερο, ήταν κατά αλφαβητική  σειρά οι ακόλουθοι:

1) Αμάραντος Νικόλαος, 2) Βαλλιανάτος Ιωάννης, 3) Γάκης Κωνσταντίνος, 4) Γκαλάγκος Ανδρέας, 5) Γουλές Γεώργιος, 6) Γρηγοράτος Σπυρίδων, 7) Δανηλάτος Σταύρος, 8) Δημονίτσας Δήμος, 9) Δοντάτος Σταύρος,  10) Ευθυμίου Φώτιος, 11) Ευθυμίου Δημ. Χρήστος, 12) Ζαρκαδούλας Γεώργιος, 13) Καλπουζάνης Γεώργιος, 14) Καλύβας Λεωνίδας, 15) Καράμπελας Ιωάννης, 16) Καραπαναγιωτίδης Αθανάσιος, 17) Καραπάνος Κωνσταντίνος, 18) Καταρέλος Γεώργιος, 19) Κατωπόδης Κωνσταντίνος, 20)  Κουφοπάνος Δημήτριος, 21)  Μαρούλης Δημήτριος, 22) Μαυρέλης Ιωάννης (Λεπενιώτης), 23) Μερεσιώτης Ανδρογένης,  24) Μπάκας Κωνσταντίνος, 25) Μπάλλας Δημήτριος, 26) Mπάλλας Χαρίλαος, 27) Μπαστάνης Βασίλειος, 28) Μπαστάνης Γεώργιος, 29) Μπεχλούλιας Κωνσταντίνος, 30) Μπινούλης Βασίλειος, 31) Μπούρας Δημήτριος, 32) Μπουρμπούλης Σωτήριος, 33) Νεόφυτος Διονύσιος, 34) Νεοφώτιστος Σπυρίδων, 35) Ντανσκόι Κωνσταντίνος, 36) Παναγιωτόπουλος Πέτρος, 37) Παπαδημητρίου Κωνσταντίνος, 38) Παπαϊωάννου Αντώνιος (καπετάν Δίας – Αντώνης), 39) Πασίσης Θεοχάρης, 40) Πάσχος Παναγιώτης, 41) Πατσαούρας Κωνσταντίνος, 42) Πεταρούδας Βασίλειος, 43) Πόλκας Ηλίας (Μαστρογιάννης Αντώνιος), 44)   Πολλάτος Γερ. Νίκιας, 45) Ριγάλος Αντώνιος, 46) Σακαπέτης Βασίλειος, 47) Σαμψών Απόστολος, 48) Σέτας Ιωάννης, 49) Σπίγγος Ιωάννης, 50) Σταυρόπουλος Σπυρίδων, 51) Τριανταφύλλου Βασίλειος (Αγγελοκαστρίτης), 52) Τσιαπούρης Απόστολος, 53) Τσίρκας Ιωάννης, 54) Τσούτσουρας Παναγιώτης, 55) Φαμώλης Ηλίας, 56) Φατούρος Σπυρίδων, 57) Φλαμιάτος Κωνσταντίνος, 58) Χαρτομανώλης Βασίλειος, 59) Χατζόπουλος Ιωάννης.

Οι φωτογραφίες προέρχονται από το βιβλίο του Κώστα Δήμου Μαραγιάννη «Η Εθνική Αντίσταση στο Θέρμο» και από το αρχείο του αντιστασιακού Δημήτρη (Μήτσου) Μπαλωμένου.

Αρχείο εφημερίδας Δυτική Ελλάς ( Αγρίνιον 01-08-1944)

Επέτειος ιστορικής μνήμης  της εκτέλεσης των 59 Ελλήνων πατριωτών στα Καλύβια από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, τον Ιούλιο του 1944.

Επειδή με το πέρασμα των χρόνων πολλά στοιχεία και ντοκουμέντα χάνονται ή καταστρέφονται, θα θέλαμε να ζητήσουμε την συνδρομή και την βοήθεια  όλων όσων γνωρίζουν κάποια στοιχεία για το συγκεκριμένο γεγονός  ή είναι συγγενείς των εκτελεσθέντων, να επικοινωνήσουν μαζί μας προκειμένου να συγκεντρωθούν βιογραφικά στοιχεία, φωτογραφίες των θυμάτων, προσωπικές μαρτυρίες, διάφορα έγγραφα και ιστορικό υλικό της εποχής εκείνης ή μεταγενέστερα, για την καταγραφή και ανάδειξή τους.

Στοιχεία επικοινωνίας:

Γιώργος Αν. Πανταζόπουλος

Καλύβια Αγρινίου Τ.Κ. 30100

E-mail: kalyvia.agrinio@gmail.com

gpadazo@teimes.gr

Τηλ. 6947007122

http://www.kalyvia.gr/