Χρήστος Γιανναράς: Φανατισμένος πρωτογονισμός

Οι Τράπεζες πιθανότατα θα ξαναβρούν τους ρυθμούς τους –η αίσθηση του πανικού, με τις Τράπεζες κλειστές να μοιράζουν αντίδωρο, θα ξεχαστεί. Και η αγορά κάποτε θα ξαναζωντανέψει, κάποιο χρήμα, με οποιοδήποτε όνομα, θα υπηρετήσει το δούναι και λαβείν.

Θα επανεκκινήσουν οι επιχειρήσεις, η ισχνή μας παραγωγή, οι αναγκαίες, ίσως και οι θρασύτερες εισαγωγές, οι δειλές, συνεσταλμένες πάντοτε εξαγωγές. Ο κατ’ ευφημισμόν «πολιτισμός» μας (παγκοσμιοποιημένος τρόπος του βίου) δεν ευνοεί την αξία της παραγωγικής εργασίας ούτε την αξιολόγηση της ποιότητας, ποντάρει κατά προτεραιότητα στο κυνηγητό της «ευκαιρίας», σε επενδυτές και τζογαδόρους. Γι’ αυτό και η έννοια του μισθού θα συνεχίσει συνώνυμη με τη συγκαταβατική παραχώρηση, όχι με την αποτίμηση του μόχθου, της ικανότητας και δημιουργικότητας, της προσφοράς. Αντίστοιχη μεταχείριση θα συνεχίσει να έχει και ο αποταμιευμένος μόχθος: Η σύνταξη, κατασφάλιση των γηρατειών και της ανημπόριας, θα απαξιώνεται όλο και περισσότερο – ίσως και τιμωρητικά, στην ελλαδική, ειδικότερα, παρακμιακή κοινωνία, όπου η προσδοκία της αποστρατείας – αεργίας είναι στόχος υπέρτερος της δημιουργικής φιλοδοξίας.

Ο εφιάλτης λοιπόν, που ζήσαμε για κάποιες μέρες στη χώρα μας, αργά ή γρήγορα θα καταλαγιάσει, ο τρόμος και ο πανικός της οικονομικής ανασφάλειας θα ημερέψουν με τον καιρό. Αυτό που αποκλείεται να ατονήσει ή να εξαλειφθεί είναι ο πρωτογονισμός, σαν στοιχείο ταυτότητας της ελλαδικής κοινωνίας. Στοιχείο που ελλοχεύει και ανεξέλεγκτα κατά περίσταση γιγαντώνεται, έρπητας πολυμερής και πολυπλόκαμος, καθοριστικός της νοο-τροπίας και του ψυχισμού μας. Ο πρωτογονισμός σημαίνει τον αχαλίνωτο ατομοκεντρισμό, την αλογία της κτηνώδους ιδιοτέλειας. Χάνεται κάθε αίσθηση κοινού συμφέροντος, κάθε ανάγκη να κοινωνηθούν επιδιώξεις και στόχοι. Εκρήγνυται ο πρωτογονισμός σαν τσουνάμι αυτοκαταστροφικής παραφροσύνης, αντικοινωνικής ενορμητικής θηριωδίας.

Υπάρχουν συμπτώματα χρόνιου πρωτογονισμού στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης: Η ασχήμια, βαναυσότητα και τυραννική αυθαιρεσία της γραφής συνθημάτων στους τοίχους και της ασύδοτης αφισοκόλλησης, που οι κρετίνοι τη βάφτισαν: «ελεύθερη διακίνηση ιδεών»! Ο βανδαλισμός σχολικών και πανεπιστημιακών κτιρίων. Οι απεργίες «κοινωνικού κόστους».

Σαράντα χρόνια τώρα, σιωπηρά νομιμοποιημένος ο πρωτογονισμός των κομματανθρώπων εξασφαλίζει την ατιμωρησία του εγκληματικού περιθωρίου, των λεγόμενων «αντιεξουσιαστών» κουκουλοφόρων. Καίνε κτίρια και ανθρώπους, έχουν οπλοστάσια με αναρίθμητες βόμβες μολότωφ, δολοφονικά στυλιάρια, τσεκούρια, βαριοπούλες, μπορούν όποτε θέλουν να καταλύουν και να εξευτελίζουν το κράτος. Στο όνομα ποιου κοινωνικού οράματος, ποιας πολιτικής στόχευσης; – ο παραλογισμός είναι απόλυτος.

Ο πρωτογονισμός της μισανθρωπίας και του εγκλήματος αποδεσμεύεται και από τα ιδεολογικά, δήθεν πολιτικά προσχήματα, για να πραγματώσει την καταστροφή σαν αυταξία: Σε ολόκληρη την Ελλάδα, από άκρη σε άκρη, τα σήματα και οι πινακίδες της Τροχαίας είναι κατεστραμμένες, αχρηστευμένες: με αυτοκόλλητα επιθέματα, με σπρέι χρωματισμένες – ακυρωμένες. Από ψυχοπαθολογική μισανθρωπία και μόνο, δεν υπάρχει άλλη ερμηνεία. Μόνο να παραπλανηθεί ο συνάνθρωπος, να βρεθεί σε λάθος κατεύθυνση, στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας, να υποστεί ατύχημα. Ανάλογος ο πρωτογονισμός και όσων κλέβουν τις «κουλούρες» (σκεπάσματα) από τις τουαλέτες των νοσοκομείων, τις κουρτίνες από τους θαλάμους, τα τηλεχειριστήρια.

Ιδιος ο πρωτογονισμός και του πολιτικού φανατισμού: τυφλός, άλογος. Γεννήθηκε σαν σαρωτική λαίλαπα με αφορμή την προκήρυξη δημοψηφίσματος από την κυβέρνηση. Και δεν ανάφλεξε αυτή τη φορά ο φανατισμός τις μάζες των γηπέδων, τις εθισμένες να ακολουθούν άσκεφτες και άκριτες ενορμήσεις. Κύριος φορέας των πρωτόγονου φανατισμού αυτή τη φορά ήταν οι εύπορες (κατά τεκμήριο «καλλιεργημένες») κοινωνικές ομάδες.

Εφιαλτικά τα συμπτώματα: Να μην μπορούν πια να συζητήσουν μεταξύ τους φίλοι, δοκιμασμένης στον χρόνο αμοιβαίας εκτίμησης και πιστότητας, άνθρωποι με υψηλή κατάρτιση, οξύνοια και ευαισθησία. Να μην μπορούν να ανεχθούν και να σεβαστούν την αντίθετη γνώμη του φίλου τους, αλλά ούτε καν μια κοινή ψύχραιμη λογική ανάλυση των αντίπαλων θέσεων και επιχειρημάτων.

Μάλλον για πρώτη φορά στη νεότερη Ιστορία, ο πρωτογονισμός του φανατισμού έμοιαζε εισαγόμενος από την πάντοτε ψύχραιμη, ορθολογική Ευρώπη: Αρχηγοί ευρωπαϊκών κρατών, υπουργοί, πρόεδροι των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε., βγήκαν, έκδηλα ντοπαρισμένοι από πείσμα, να υποδείξουν στους πολίτες κράτους – μέλους της νομισματικής ένωσης ευρωπαϊκών κρατών τι να ψηφίσουν και τι να μην ψηφίσουν σε, εσωτερικό στη χώρα τους, δημοψήφισμα. Και έφτασαν να συνοδεύουν την υπόδειξη με απροκάλυπτες εκβιαστικές απειλές.

Οπως πάντοτε, λάδι στη φωτιά του φανατισμού έριξε ο πρωτογονισμός των μέσων πληροφόρησης. Κάθε κανάλι και μετερίζι, μονότροπης εκδοχής γεγονότων και δεδομένων, μονοδιάστατης οπτικής, στρεβλωτικών της πραγματικότητας «βεβαιοτήτων». Πρωτογονισμός κυριολεκτικά αχαλίνωτος: Σε ηλεκτρονική εφημερίδα είχε αναρτηθεί διάγγελμα του πρωθυπουργού εικόνα και λόγος, αλλά κάθε τόσο η εικόνα αποσυρόταν, ο λόγος συνέχιζε, για να εμφανιστούν στη θέση της εικόνας υβριστικά, απαξιωτικά του πρωθυπουργού σχόλια. Τόσο πρωτόγονη διαχείριση του κοινωνικού λειτουργήματος της πληροφόρησης, σίγουρα ούτε σε φυλή των Παπούα.

Οι ψυχραιμότεροι αναγνωρίζουν σύμπτωμα πολιτικού πρωτογονισμού (ή έστω βαθιάς καθυστέρησης) και στις ομαδικές διακηρύξεις κοινών πολιτικών θέσεων – επιλογών – πεποιθήσεων από γνωστούς στη δημοσιότητα διανοούμενους, συγγραφείς, καλλιτέχνες. Ποιος στόχος υπηρετείται με τέτοιες δημόσιες ομαδικές δηλώσεις; Να «φωτιστεί» ο «αγράμματος όχλος» από τις σοφές και ενάρετες επιλογές, την ακαταμάχητη αυθεντία των κορυφαίων του παλκοσένικου της δημοσιότητας; Αλλά τότε, γιατί το Σύνταγμα ορίζει να είναι η ψήφος των πολιτών μυστική; Προνοεί η συνταγματική επιταγή μόνο για την κατοχύρωση της εθελοντικής εχεμύθειας; Ή και για την προστασία του πολίτη από τον αθέμιτο ανταγωνισμό: την αντιπαράθεση της δικής του σκέψης και κρίσης στη σκέψη και κρίση «φωστήρων» πιθανής δοκησισοφίας;

Βέβαια, η πιο ωμή και απροσχημάτιστη έκφανση πρωτογονισμού, ενστικτώδικου ατομοκεντρισμού, είναι η επέλαση στιφών στα σούπερ μάρκετ και στα βενζινάδικα: να εξασφαλίσουν με άμετρη βουλιμία «προμήθειες», μόλις εμφανιστεί έστω και υποψία ενδεχόμενου περιορισμού της καταναλωτικής ευχέρειας. Σημάδι ότι καμιά διαχειριστική πολιτική, η ιδιοφυέστερη, δεν πρόκειται ποτέ να λύσει τον γόρδιο δεσμό που καθηλώνει τον λαό μας στην παρακμή. «Οραμα» λείπει από τη χώρα, στόχος συλλογικού βίου άλλος από την καταναλωτική μονοτροπία.

kathimerini.gr