Η ανάρτηση της ΠτΔ για την 195η επέτειο της Εξόδου του Μεσολογγίου (Photo)

Η έξοδος του Μεσολογγίου αποτέλεσε ένα τραγικό συμβάν της Ελληνικής Εθνεγερσίας και ταυτόχρονα μια κορυφαία στιγμή που συμπύκνωσε, σε λίγες ώρες, το ηρωικό επαναστατικό φρόνημα, το αυτοθυσιαστικό πνεύμα, την ηθική ελευθερία.

Είναι το κυρίαρχο γεγονός που σφράγισε την εικόνα και την ταυτότητα του Μεσολογγίου, αυτό που προσέδωσε στην πόλη την ιερότητά της.

Ένα μεταρσιωτικό δράμα εκτυλίχθηκε στο Μεσολόγγι στη διάρκεια της δεύτερης πολιορκίας του. Με κομμένες όλες τις οδούς επικοινωνίας και επισιτισμού, παρά τις προσπάθειες των λαγουμιτζήδων να σκάψουν υπόγειες διόδους κάτω από τα τείχη της πόλης για να ανατινάξουν τα τουρκικά χαρακώματα, παρά τις επιτυχίες του Ανδρέα Μιαούλη που είχε κατορθώσει αρκετές φορές να σπάσει τον τουρκικό αποκλεισμό, οι πολιορκούμενοι συνθλίβονται από την πίεση του οθωμανικού κλοιού.

Έναν ολόκληρο χρόνο, από τον Απρίλιο του 1825 έως τον Απρίλιο του 1826, η πόλη δοκιμάζεται από την πείνα και τις κακουχίες. Και αντέχει. Γιατί όλοι οι Μεσολογγίτες γνωρίζουν πολύ καλά αυτό που επισήμαναν οι πρόκριτοι της Ύδρας στο Εκτελεστικό Σώμα στις 27 Ιανουαρίου 1826: «Όλοι εξαρτώμεθα από το Μεσολόγγιον. Εάν αυτό πέση, απολλύμεθα όλοι, και αν βασταχθή, έχομεν εξ εναντίας χρηστάς ελπίδας».

Όμως τα «απίστευτα θαύματα καρτεροψυχίας» της ηρωικής φρουράς και των κατοίκων τελειώνουν. « Αρχίσαμεν, περί τας 15 Μαρτίου, τα πικραλήθρας, χορτάρι της θαλάσσης», γράφει ο Νικόλαος Κασομούλης. «Εδόθημεν και εις τους ποντικούς, πλην ήταν ευτυχής όστις εδύνατο να πιάση έναν. Βατράχους δεν είχαμεν, κατά δυστυχίαν. Από την έλλειψιν της θροφής αύξαναν αι ασθένειαι». Μπροστά στη βεβαιότητα της ήττας, της παράδοσης και της βέβαιης υποδούλωσης, το «γυμνό, ξεσαρκωμένο Μεσολόγγι», όπως γράφει ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, «δεν παραδίδει τ’ άρματα/ δεν γέρνει το κεφάλι…/ κρατά για νεκροθάφτη του/ τον Χρήστο τον Καψάλη».

Όσοι διατηρούν κάποιες δυνάμεις επιχειρούν την ηρωική έξοδο˙ οι πιο αδύναμοι καταφεύγουν στο σπίτι του γέροντα προκρίτου, στο ίδιο σπίτι όπου είχε μείνει και είχε πεθάνει ο Λόρδος Μπάιρον δυο χρόνια νωρίτερα, κι εκεί, με τη συναίνεση ηλικιωμένων, ανήμπορων, γυναικόπαιδων που φρίττουν στην ιδέα να πέσουν στα χέρια του εχθρού, ο Καψάλης ανάβει τον δαυλό και τον πετάει σ’ ένα βαρέλι μπαρούτι. Δεν έμεινε κανείς ζωντανός.
«Ένδοξη τραγωδία» χαρακτήρισε την πτώση του Μεσολογγίου ένας από τους πρώτους ιστορικούς της επανάστασης, ο Βρετανός Τόμας Γκόρντον. «Πνεύμα ηρωισμού, σπάνιο στην ιστορία της ανθρωπότητας, είχε διαποτίσει όλα τα στήθη», έγραψε ένας άλλος ιστορικός, ο Τζορτζ Φίνλεϊ.

Η αυταπάρνηση των ελεύθερων πολιορκημένων που δεν έστερξαν «να λυγίσουν μπροστά στην ωμή δύναμη της ύλης», όπως έγραψε ο Κωστής Παλαμάς, αλλά την περιφρόνησαν βαδίζοντας απερίσπαστοι προς το πεπρωμένο τους, συγκλόνισε την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη και ανέφλεξε την καλλιτεχνική και πνευματική δημιουργία. Γιατί η έξοδος του Μεσολογγίου δεν ήταν ήττα. Ήταν μια στιγμή υπέρτατης έξαρσης και γενναιότητας, που απέδειξε την υπεροχή της ηθικής φύσης του ανθρώπου ενάντια στην υλική ισχύ. Μια χούφτα τόπος αντιστάθηκε σε μια αυτοκρατορία. «Τα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι», έγραψε ο Διονύσιος Σολωμός, μνημειώνοντας το πέρασμα από τη μικρότητα του τόπου στην απεραντοσύνη του ηθικού μεγαλείου.

Αυτή την δύσκολη για όλη την ανθρωπότητα εποχή, που δοκιμάζει τις αντοχές μας αλλά και την ευθύνη προς τους συνανθρώπους μας, στρεφόμαστε στο παράδειγμα των προγόνων μας για να αντλήσουμε έμπνευση και κουράγιο. Με βαθιά συγκίνηση και άφατο σεβασμό, τιμάμε εκείνους που θυσίασαν τη ζωή τους από αγάπη για τη ζωή, μη θέλοντας να την εξευτελίσουν μέσα στη σκλαβιά.

Εκείνους που επέλεξαν να πεθάνουν από σεβασμό στην ανθρώπινη ακεραιότητα, κι έτσι θριάμβευσαν ηθικά μέσα στην καταστροφή. Έχουμε ιστορικό καθήκον να ανταποκριθούμε στην υψηλή παρακαταθήκη τους, οικοδομώντας ένα μέλλον αντάξιό τους.