«Η αναρχικότητα ενός ακόμη αντισυστημικού λόγου του Χριστού»

Ο λόγος του Χριστού, κατά την επίγειο Του διδασκαλία, είναι ξένος προς κάθε κοσμική εκφορά, περιεχόμενο, ουσία. Αντιβαίνει τις συνθήκες του κόσμου, τις συνήθειες του κόσμου, τον ίδιο τον κόσμο, εγκαινιάζοντας ήδη με την παρουσία Του την αληθινή πολιτεία του Θεού, τη Βασιλεία Του.

Σε κάθε Του λόγο οδηγεί τον άνθρωπο να αναμετρηθεί με τον κακό του εαυτό, αλλά και να τοποθετηθεί απέναντι στον συνάνθρωπο. Κι εδώ, έρχεται για μία ακόμη φορά ο τρόπος. Αυτός ο τρόπος συναντάται παντού και πάντοτε. Ο τρόπος που καθορίζει τα πράγματα, ισορροπεί στα πράγματα, αποξενώνει τα πράγματα, συμφιλιώνει τα πράγματα. Αυτός ο τρόπος του Χριστού δείχνει να μην έχει λογική. Κι αυτό το συμπέρασμα εξάγεται από το γεγονός ότι ο λόγος Του αντιβαίνει την κοσμικότητα. Ἡ βασιλεία ἡ ἐμὴ οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ κόσμου τούτου’’ (Ιω. 18, 36).

Είναι αλήθεια πως ο λόγος του Χριστού αντιβαίνει προϋποθέσεις, δομές, αφορμές του κόσμου, τα πάντα του κόσμου και πάντοτε. Στο ευαγγέλιο της Κυριακής (Λουκ. 6, 31 – 36) ο Χριστός βάζει δύσκολα στον άνθρωπο. Θίγει ένα θέμα, όχι απλά δυσπρόσιτο, αλλά απλησίαστο. Θέμα άκρως και αθεράπευτα ανέπαφο με τη συμφιλίωση, την καταλλαγή, τη συγχωρητικότητα. ‘’Αλλά εσείς να αγαπάτε τους εχθρούς σας και να κάνετε καλό’’ (Λουκ. 6, 35). Ποια συνήθεια του κόσμου τούτου δέχεται στα σπλάγχνα της την αγωνία του Χριστού; Ποιος σκέφτηκε ποτέ εάν αγαπάει τους εχθρούς του κι αν υπάρχουν εχθροί; Βέβαια, δεν υπάρχουν εχθροί, αφού ο άνθρωπος καλλιεργεί αυτόν τον τίτλο κι αυτή τη διάθεση προς τους άλλους.

Ο Χριστός διερωτάται: ‘’Εάν αγαπάτε μόνο εκείνους που σας αγαπούν, ποια χάρη έχετε; Και οι αμαρτωλοί αγαπούν εκείνους που τους αγαπούν. Και εάν κάνετε καλό σ’ εκείνους μόνο που σας κάνουν καλό, ποια χάρη έχετε; Και οι αμαρτωλοί το ίδιο κάνουν’’ (Λουκ. 6, 32 – 34). Και προχωράει σε μία υπενθύμιση όλων αυτών∙ ‘’να είστε λοιπόν φιλεύσπλαχνοι καθώς και ο Πατέρας σας είναι φιλεύσπλαχνος’’ (Λουκ. 6, 36). Δεν είναι εικόνα Θεού ο άνθρωπος; Δεν πλάστηκε ελεύθερος για να μοιάσει χαρισματικά στον Θεό; Δεν είμαστε γένος του Θεού; Εκείνος δεν είναι φιλάνθρωπος απέναντι σε κάθε άνθρωπο, κάθε στιγμή, κάθε λεπτό ή μήπως ο άνθρωπος νομίζει πως αξίζει αυτή τη φιλανθρωπία;

Ο όσιος Μάξιμος Ομολογητής στα Κεφάλαια περί Αγάπης, κείμενα έκρηξης της αγάπης και φιλανθρωπίας του Θεού προς τον άνθρωπο, εξηγεί τα παραπάνω ως εξής: ‘’Η τέλεια αγάπη δεν διαχωρίζει κατά τις διαθέσεις των επιμέρους ανθρώπων τη μία και κοινή ανθρώπινη φύση, αλλά αποβλέποντας σ’ αυτήν, αγαπά εξίσου όλους τους ανθρώπους. Αγαπά τους ενάρετους ως φίλους. τους κακούς τους αγαπά ως εχθρούς, και τους ευεργετεί και μακροθυμεί και υπομένει αν την βλάψουν, χωρίς να λογαριάζει διόλου το κακό, αλλά και πάσχει για χάρη τους, αν το καλέσει η περίσταση, για να τους κάνει και αυτούς φίλους, αν είναι δυνατόν’’.

Εδώ γεννάται ένα ερώτημα. Ποια είναι η στάση του ανθρώπου απέναντι στον άλλον; Ο άλλος είναι εικόνα Θεού, φίλος, εχθρός, αδελφός, ξένος, αδιάφορος, απειλή; Ο Jean – Paul Sartre χαρακτηρίζει τους άλλους ως κόλαση, με την έννοια της αναγκαστικής υποταγής από τη στιγμή της γέννησης. Γι’ αυτό και δεν υπάρχει Θεός για τον Sartre, επειδή για να είναι ο άνθρωπος ελεύθερος χρειάζεται να μην υπάρχει Θεός, καθότι σύμφωνα με τον ίδιο η ύπαρξη του Θεού οδηγεί στην υποταγή και ανελευθερία του ανθρώπου. Για τον Χριστό όμως ο άλλος είναι ο αδελφός, είναι ο ξένος, ο Ίδιος ο ξένος Χριστός, όπως ψάλλουμε στο δοξαστικό του Μ. Σαββάτου.

Ποιος είναι λοιπόν ο άλλος; Ο άνθρωπος ισχυρίζεται πως αγαπάει τον Θεό, μισεί όμως την αδελφή του, τον αδελφό του, τους γονείς του. Θεωρεί πως εκπληρώνει θεϊκό καθήκον απέναντι στον Θεό όταν κάνει ελεημοσύνη, νηστεύει, προσεύχεται, αλλά την ίδια στιγμή βιαιοπραγεί σε βάρος της γυναίκας του και η σύζυγος σε βάρος του άνδρα της. Αλήθεια έπαψε ο Χριστός να φιλοξενείται στις καρδιές; Δεν υπάρχει χώρος για τον Χριστό, χώρος για τον συνάνθρωπο; Έχει αλλοιωθεί τόσο πολύ το ανθρώπινο πρόσωπο; Δεν εξαρτά τη σχέση του από τον Δημιουργό Του, από τον άλλον, τον ξένο; Πόσο μίσος και πόση κακία εμφωλεύει στους ανθρώπους; Πώς μπορεί κάποιος να αγαπάει με τα χείλη τον Θεό και να εχθρεύεται τον αδελφό του, την αδελφή του; Καμία τέτοια θυσία δεν γίνεται δεκτή από τον Θεό. Ο Θεός ζητάει συμφιλίωση με τον άλλον. Κι ο σύγχρονος άνθρωπος πέρα από τη σκιά του δεν βλέπει τίποτε.

Ο λόγος του Χριστού είναι αναρχικός λόγος. Εναντιώνεται στις αρχές και στις καθεστηκυίες αντιλήψεις του κόσμου τούτου. Δεν δέχεται να συμπορευθεί με την αμαρτία, την κακότητα, την αποστασία. Συμπονάει όμως τον αμαρτωλό. Ο Χριστός δεν είναι του συστήματος. Ετοιμάζει τη Βασιλεία Του και προσκαλεί τον άνθρωπο να την γευτεί στη Θεία Ευχαριστία, την μόνη αληθινή αιωνιότητα του παρόντος κόσμου, να την ζήσει στη Θεία Ευχαριστία. Όμως, πώς μπορεί κάποιος να τρώει Σώμα Χριστού, να πίνει Αίμα Χριστού και να αρνείται τη συμφιλίωση με τον αδελφό του;

Πρεσβύτερος Ηρακλής Φίλιος (Βαλκανιολόγος, Θεολόγος)

Κληρικός Ι.Μ. Σταγών & Μετεώρων