Εγκεφαλογράφημα
Αναζητώντας το Άστρο της Βηθλεέμ
Οι τρεις Μάγοι με τα δώρα, το Αστέρι που τους καθοδηγούσε, η γέννηση του Ιησού στη φάτνη… είναι η πιο όμορφη και πιο αισιόδοξη ασφαλώς ιστορία της ανθρωπότητας. Τι όμως ήταν στ’ αλήθεια το Άστρο της Βηθλεέμ;
Σύνοδος Πλανητών; Κάποιος κομήτης ίσως; Σούπερ νόβα; Μήπως άγγελος Θεού, κατά τη θρησκειολογική προσέγγιση; Ή μήπως ήταν «σκοτεινός άγγελος» που οδήγησε τους Μάγους στον Ηρώδη και κατ’ επέκταση στην κτηνωδία της σφαγής των νηπίων;
Και αν τελικά το Αστέρι αναφέρεται σε κάποιο σπάνιο πλανητικό – αστρικό φαινόμενο, μπορεί η επιστήμη σήμερα να το εντοπίσει χρονικά και βάση αυτού να διαπιστώσουμε την ακριβή ημερομηνία γέννησης του Χριστού; Η συζήτηση αυτή διαρκεί… αιώνες τώρα. Ιστορικοί, Θεολόγοι, Αστρονόμοι – Αστροφυσικοί προσπαθούν να δώσουν απαντήσεις…
Mόνο ο Ευαγγελιστής Ματθαίος αναφέρεται στην εμφάνιση του Άστρου, σε μια μόνο περικοπή, αλλά τέσσερις φορές.
Από τα λόγια του Ματθαίου, προκύπτουν κάποια συμπεράσματα αρκετά χρήσιμα για την κατανόηση αυτού του φαινομένου. Το Άστρο της Βηθλεέμ θα έπρεπε να ήταν κάτι το ασυνήθιστο, προκειμένου να έλξει την προσοχή των Μάγων και να κάνουν το μακρινό τους ταξίδι. Παράλληλα, θα έπρεπε να έχει και αρκετά μεγάλη διάρκεια ζωής -εβδομάδες ή μήνες- γιατί οι Μάγοι είχαν αρκετά μεγάλη απόσταση να διασχίσουν την απόσταση από τον τόπο τους μέχρι τη Βηθλεέμ. Επίσης, θα έπρεπε να είναι αρκετά δυσδιάκριτο στο πολύ κόσμο, καθώς φαίνεται πως μόνο οι Μάγοι το είχαν δει. Δεν το διέκριναν στον ουρανό ή είχαν ακούσει κάτι γι’ αυτό ούτε οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι, το ίδιο και ο Ηρώδης, ενώ δεν το είχαν προσέξει ούτε και οι βοσκοί που ήταν με τα κοπάδια τους στους κάμπους.
Ακόμα, το Άστρο των Χριστουγέννων ίσως να μην ήταν ένα άστρο με τη σημερινή έννοια της λέξης, καθώς την εποχή που γράφτηκε το Ευαγγέλιο του Ματθαίου η λέξη «αστήρ» προσδιόριζε οτιδήποτε φαινόταν στον ουρανό. Τέλος, όσον αφορά στη θέση του Άστρου στον ουρανό, θα πρέπει να σκεφτούμε ότι οι Μάγοι είδαν το Άστρο βρισκόμενοι στις ανατολικά από την Παλαιστίνη χώρες της Ασίας, συνεπώς θα έπρεπε αυτό να ήταν στο δυτικό μέρος του ουρανού -και να κατευθυνθούν δυτικά για να φτάσουν στη Βηθλεέμ και όχι στην Κίνα ή στις Ινδίες.
Τι όμως μπορεί να ήταν αυτό το Άστρο;
Μήπως η σύνοδος Δία – Κρόνου για την οποία όλοι έχουμε ακούσει;
Πράγματι το 7 π.Χ. έγινε τριπλή μάλιστα σύνοδος Δία – Κρόνου, φαινόμενο ανεπανάληπτο, δεν μπορεί όμως να ήταν αυτό το Άστρο της Βηθλεέμ, καθώς σύμφωνα με τον ιστορικό Ιώσηπο (εβραϊκής καταγωγής που έζησε στη Ρώμη) και τα λεπτομερέστατα γεγονότα που περιγράφει για τη Βασιλεία του Ηρώδη και τις κτηνωδίες του, η περίοδος εκείνη θα πρέπει να τοποθετηθεί στο 4 π.Χ. Το σίγουρο πάντως είναι ότι έτος «0» δεν υπάρχει και πως η πραγματική ημερομηνία γέννησης του Ιησού δεν είναι ασφαλώς ούτε το «0»… ούτε το.. +-«1». Και δεν συμπίπτει καν με την εποχή που σήμερα τη γιορτάζουμε.
Επελέγη η 25 Δεκεμβρίου λόγω του χειμερινού ηλιοστασίου, τότε δηλαδή που το φως νικά στο σκοτάδι, ακριβώς για να αντικαταστήσει παλιές παγανιστικές εορτές προς τιμήν του Απόλλωνος ή του Ηλίου. Γι’ αυτό άλλωστε ο Ιησούς είπε το «Εγώ Ειμεί το Φως». Ο Ευαγγελιστής Λουκάς εξάλλου αναφέρει ότι ο Ιησούς γεννήθηκε την εποχή που οι βοσκοί «φυλάσσουν φυλακάς νυκτός επί την ποίμνην αυτών»… και είναι αδύνατο στα τέλη Δεκεμβρίου, σε μια παγωμένη Βηθλεέμ οι βοσκοί να κοιμόταν στο ύπαιθρο… Η γέννηση του Ιησού πρέπει να έγινε κοντά στην Άνοιξη. Ας επιστρέψουμε όμως στο Άστρο.
Μήπως ήταν κάποιο μετέωρο;
Πιθανό, αλλά… τα μετέωρα δεν είναι καθόλου σπάνιο φαινόμενο και δεν θα μπορούσε να προκαλέσει την αναστάτωση και το ταξίδι των Μάγων. Μήπως ήταν κάποιος κομήτης;
Συνολικά, έχουν καταγραφεί από τους αρχαίους χρόνους έως και τη γέννηση του Χριστού 135 κομήτες. Όπως αναφέρει ο Ωριγένης, τον 3ο μ.Χ. αιώνα: «Έχω τη γνώμη ότι το άστρο που εμφανίστηκε στους σοφούς της Ανατολής… ήταν ένα από εκείνα τα φωτεινά σώματα που εμφανίζονται από καιρό σε καιρό και που οι Έλληνες οι οποίοι συνηθίζουν να τα ξεχωρίζουν με ονομασίες ανάλογα με τη μορφή και το σχήμα τους τα ονόμαζαν κομήτες, φωτεινές δοκούς, θυσάνους, άστρα με ουρά, καράβια και με διάφορα άλλα ονόματα».
Εν τούτοις είναι δύσκολο να θεωρηθεί ότι το Άστρο των Χριστουγέννων ήταν ένας κομήτης αφ’ ενός μεν γιατί θα τον έβλεπαν όλοι, αφ’ ετέρου δε γιατί οι αρχαίοι λαοί θεωρούσαν τους κομήτες ως προάγγελους δυσάρεστων γεγονότων και καταστροφών. Όταν, για παράδειγμα ο Ιούλιος Καίσαρας δολοφονήθηκε το 44 π.Χ. εμφανίστηκε ένας πολύ φωτεινός κομήτης, όπως και το 14 μ.Χ. με το θάνατο του Καίσαρα Αυγούστου.
Μήπως το Άστρο των Χριστουγέννων ήταν κάποιος νόβα, κάποιο «καινοφανές» άστρο ή μήπως σουπερνόβα;
Καθώς τα άστρα γερνάνε γίνονται ασταθή στις θερμοπυρηνικές τους αντιδράσεις και φτάνει μια στιγμή που το άστρο αυτό αποβάλλει με μια ή περισσότερες εκρήξεις μερικά από τα εξωτερικά του στρώματα αερίων και έτσι παρουσιάζεται λαμπρότερο από ότι ήταν πριν. Έτσι, άστρα που ήταν πολύ αμυδρά, όταν μετατραπούν σε νόβα γίνονται εύκολα ορατά. Όταν ένα άστρο μεταβληθεί σε σουπερνόβα, διασπάται κυριολεκτικά στα «εξ ων συνετέθη» και μπορεί να εκπέμψει εκατομμύρια φορές περισσότερο φως και ακτινοβολία απ’ ότι ο Ήλιος μας. Το Άστρο της Βηθλεέμ όμως, δεν θα πρέπει να ήταν ένα παρόμοιο άστρο, καθώς θα υπήρχε κάποια ένδειξη των αστρονόμων της εποχής εκείνης και ο κάθε άνθρωπος της εποχής θα μπορούσε να δει ένα νόβα ή σουπερνόβα, ενώ όπως φαίνεται το παρατήρησαν μόνο οι Μάγοι.
Μήπως τελικά το Αστέρι ήταν όντως σύνοδος πλανητών;
Οι πλανήτες, στις κανονικές τους κινήσεις γύρω από τον Ήλιο φαίνονται να κινούνται από τη Δύση προς την Ανατολή. Οι πλανήτες που βρίσκονται πλησιέστερα στον Ήλιο φαίνονται όμως να κινούνται ταχύτερα και οι πιο απομακρυσμένοι δείχνουν να κινούνται βραδύτερα. Μ’ αυτόν τον τρόπο, ένας από τους πλανήτες είναι δυνατόν να φτάσει και να προσπεράσει κάποιον άλλον. Το προσπέρασμα αυτό ονομάζεται σύνοδος ή συζυγία των δύο πλανητών.
Οι πλανήτες Δίας και Κρόνος στη διάρκεια του 7 και του 6 π.Χ έλαβαν μέρος σε μία τριπλή ή μεγάλη συζυγία. Αν το Άστρο της Βηθλεέμ όμως ήταν μια συζυγία, θα το γνώριζαν οι αστρονόμοι της εποχής καθώς η μελέτη του ουρανού ήταν αρκετά ανεπτυγμένη την εποχή εκείνη.
Άλλωστε, όπως ήδη αναφέραμε, η ημερομηνία της τριπλής συνόδου δεν συμπίπτει ούτε με τη χρονολόγηση του Ιώσηπου ούτε με τα υπόλοιπα ιστορικά στοιχεία (απογραφή κ.τ.λ.).
Και αφού τίποτε απ’ όλα αυτά δεν απαντά στο ερώτημα που εξ αρχής θέσαμε, μήπως εν τέλει θα πρέπει να δεχθούμε αυτούσια την άποψη της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ότι δηλαδή το Άστρο ήταν άγγελος του Θεού που καθοδηγούσε τους Μάγους;
Φ. Μπ.
