Δημήτρης Κωνσταντόπουλος: Η πρόκληση να δημιουργήσουμε Ευρωπαίους πολίτες

Λίγο πριν από τις πιο κρίσιμες ευρωπαϊκές εκλογές των τελευταίων δεκαετιών, η κύρια πρόκληση που διαφαίνεται σε κάθε ζήτημα που χειρίζεται η Ένωση είναι να αντιμετωπιστεί το έλλειμμα της ευρωπαϊκής συνείδησης των πολιτών της.

Οι συνθήκες που έχουν συνομολογηθεί μεταξύ των κρατών-μελών κατάφεραν να δημιουργήσουν και να βελτιώσουν την Ένωση, αλλά δεν κατάφεραν να σφυρηλατήσουν την ευρωπαϊκή συνείδηση. Να αποκτήσουν, δηλαδή, οι λαοί το αίσθημα του ανήκειν σε μια ευρύτερη οικογένεια που τους διασφαλίζει ειρήνη, σταθερότητα, ανάπτυξη και ευημερία.

Η απουσία ευρωπαϊκής συνείδησης θέτει ζήτημα ουσιαστικής και όχι απλά θεσμικής νομιμοποίησης της Ένωσης. Διότι, οι πολίτες δεν συνειδητοποιούν ότι το μέλλον τους υπαγορεύεται από την κοινή πορεία των κρατών-μελών.

Έτσι πολλές φορές δεν κατανοούν γιατί πρέπει να παράσχουν χρηματοδοτική στήριξη σε ένα άλλο κράτος-μέλος ή να δεχθούν μεγαλύτερο αριθμό μεταναστών ή να εφαρμόσουν μια κοινή πολιτική που αντιτίθεται στην έως τώρα εθνική τους πολιτική.

Το αποτέλεσμα είναι στο ευρωπαϊκό εγχείρημα να μην συμμετέχει ενεργά η κοινωνία ή σε πολλές περιπτώσεις να το απορρίπτει.

Ιδίως όταν δεν μπορεί καθεμιά χωρίς δεσμεύσεις μέσω της εθνικής κυβέρνησης να χαράξει πολιτικές για την αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων (οικονομική κρίση, φτώχεια, ανεργία, δημογραφικό, ανισότητες, μεταναστευτικό, ασφάλεια, κλπ).

Τι ακολουθεί; Ο εθνολαϊκισμός, ο ευρωσκεπτικισμός και ο αντιευρωπαϊσμός. Οι φωνές εκείνες που καπηλεύονται τα πατριωτικά αισθήματα των πολιτών για να σπείρουν την αμφισβήτηση για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι φωνές εκείνες που χωρίς ανθρωπιά στηρίζουν την Ευρώπη των κλειστών συνόρων για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, που προσδοκούν την επιστροφή στο έθνος-κράτος.

Γι’ αυτό σήμερα χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ την ευρωπαϊκή συνείδηση, ώστε με αλληλεγγύη και ενότητα να αντιμετωπίσουμε τη νέα τάξη πραγμάτων.

Όπως αυτή διαμορφώνεται με όσα συμβαίνουν στη Συρία, τη Λιβύη, το Ιράκ, με την πλήρη κατάρρευση της σχέσης Ευρώπης-Η.Π.Α., με τη διολίσθηση της Τουρκίας σε μια αυταρχική και αντιευρωπαϊκή πορεία, με την επέλαση της Κίνας στην Ευρώπη, με την εξόχως παρεμβατική στάση της Ρωσίας στα εσωτερικά των κρατών-μελών της Ένωσης και γενικότερα με τις συμμαχίες που πεθαίνουν και αυτές που είναι έτοιμες να γεννηθούν.

Χρειάζεται όλοι μαζί να στοχαστούμε και να επιλέξουμε τον δρόμο που θα αντιμετωπίσουμε τη διαφαινόμενη σύγκρουση πολιτισμών Ανατολής-Δύσης, αλλά και τις μεταβολές στην παγκόσμια παραγωγή πλούτου και τη διανομή εισοδήματος.

Και να συνειδητοποιήσουμε ότι οι πολιτικές και τα εργαλεία που στήριξαν σαράντα χρόνια την αναπτυξιακή πορεία των ευρωπαϊκών κοινωνιών εξασφαλίζοντάς τους παράλληλα κοινωνική συνοχή και ευημερία σήμερα οδηγούν σε αντίθετα αποτελέσματα.

Σε κοινωνίες που ευημερούν οι αριθμοί και όχι οι πολίτες. Σε συνεχή συμπίεση των μισθών, των κερδών, του εισοδήματος, του ΑΕΠ και διαρκή αύξηση των ανισοτήτων και των φωνών που υποστηρίζουν ότι το ευρωπαϊκό εγχείρημα απέτυχε.

Οι 12 εκ. θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν από το 2014 στην Ευρώπη και η μείωση της ανεργίας στο 14,8% σε χαμηλότερα επίπεδα από το 2000, δεν πρέπει να μας εφησυχάζουν.

Ούτε τα 400 δις ευρώ του Σχεδίου Γιούνκερ που δίνονται στην εσωτερική αγορά.

Η Ευρώπη θα μπορέσει να απαντήσει στις μεγάλες προκλήσεις εάν οι στόχοι που θα τεθούν από την επόμενη σύνθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπηρετηθούν από τους πολίτες. Αυτό για να γίνει, χρειάζεται οι λαοί της να μην υποκύψουν σε κατακερματισμούς, συγκρούσεις και διαιρέσεις.

Να συνειδητοποιήσουμε ότι όλοι μαζί στην Ένωση έχουμε καταφέρει να αντιπροσωπεύουμε το 40% του παγκόσμιου ΑΕΠ, μέσα από τον συγκερασμό των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των χωρών του Βορρά και του Νότου.

Να συνειδητοποιήσουμε ότι μόνο όλοι μαζί μπορούμε να αντιμετωπίσουμε μια πανδημία, να δημιουργήσουμε ένα αποτελεσματικό πλαίσιο πολιτικής προστασίας για φυσικές καταστροφές ή να δώσουμε λύσεις στο δημογραφικό.

Το μεγάλο διακύβευμα των επικείμενων ευρωεκλογών είναι να επικρατήσει το προοδευτικό μέτωπο της Ένωσης. Να διαμορφωθούν οι όροι για μια προοδευτική συμμαχία μεταξύ Σοσιαλιστών, Πρασίνων, Φιλελευθέρων και της φιλοευρωπαϊκής Αριστεράς με στόχο να υλοποιήσουν τη μεγάλη δημοκρατική αλλαγή που χρειάζεται η Ένωση.

Να προωθήσουν το υπερεθνικό σύστημα διακυβέρνησης που σέβεται τις δυνατότητες και ανάγκες των κρατών-μελών έναντι των διακυβερνητικών οργάνων, όπως είναι το Eurogroup, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιοκλπ. που υπονομεύουν, σήμερα, επί της ουσίας τη δημοκρατική πολιτική ένωση και παρέχουν αναπόφευκτα υπερεξουσίες στα ισχυρότερα κράτη-μέλη.

Μόνο μέσα από μια τέτοια δημοκρατική αλλαγή θα μπορέσουν οι πολίτες της Ένωσης να μοιραστούν και να υπηρετήσουν ένα κοινό όραμα για την Ευρώπη και να υλοποιήσουν τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις.