Δημήτρης Τραπεζιώτης: «Μετατροπή των ελεύθερων χώρων σε χώρους αστικού πρασίνου»

Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα του αστικού περιβάλλοντος  του Αγρινίου είναι το έλλειμα πρασίνου και κοινόχρηστων χώρων καθώς επίσης  και η απουσία του υγρού στοιχείου. 

Δυστυχώς προτιμήθηκε η στερεότητα του μπετόν από την ασάφεια και τη ρευστότητα του νερού. Τα ρέματα έκλεισαν και έγιναν δρόμοι και οικόπεδα. Oι μεγάλοι ελεύθεροι κοινόχρηστοι χώροι, oι φαρδείς δρόμοι, οι πλατείες, τα πάρκα, με τα ορεινά εποικιστικά ρεύματα που κατέλυσαν την πόλη του Αγρινίου, θεωρήθηκαν πολυτέλεια και ο ορθός πολεοδομικός σχεδιασμός συνάντησε τη σθεναρή αντίσταση των μεγαλοιδιοκτητών στην απαλλοτρίωση των περιουσιών τους.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τον άναρχο πολεοδομικό σχεδιασμό, την αυθαίρετη δόμηση και κατ’ επέκταση τη μείωση των ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων και των χώρων πρασίνου στην πόλη, τη στενότητα των δρόμων και τις πολυκατοικίες να κονταροχτυπιούνται και να υψώνονται σαν φράγματα  και οι οποίες σε συνδυασμό με την πυκνότητα των κτιρίων και το μεγάλο ύψος αυτών μειώνουν  την ταχύτητα του αέρα και τη διασπορά των ρίπων,  υποβαθμίζουν   την ποιότητα του αέρα και του αερισμού των δρόμων και των κτιρίων και έτσι το Αγρίνιο  μετατρέπεται τους καλοκαιρινούς μήνες σε θερμοκήπιο, το κέντρο της πόλης σε θερμονησίδα και φυσικά οι κάτοικοι να δραπετεύουν.

Για το λόγο αυτό άλλωστε ο μελετητής του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΓΠΣ)  για την αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος του Αγρινίου προτείνει μεταξύ άλλων τη διάσπαση του δομημένου όγκου  και την επαύξηση των κοινοχρήστων χώρων και του πρασίνου. Επισημαίνει δε ότι για το μέγεθος της πόλης του Αγρινίου υπολείπονται 250 στρέμματα πάρκου και προτείνει τη δημιουργία πάρκων πόλης στις πολεοδομικές ενότητες Πανεπιστημίου, Ελευθερίας και Ηρώων Άγ. Γιάννη που θα καλύψουν τις ανάγκες με βάση τα σταθερότυπα (5,5 τμ. Ανά κάτοικο).

Δυστυχώς όμως παρά τις ως άνω επισημάνσεις και υποδείξεις του ΓΠΣ για την επαύξηση του πρασίνου και παρά την υποχρέωση του Δήμου για τη λήψη μέτρων αντιρρόπησης του φαινομένου της κλιματικής κρίσης παρατηρείται διαχρονικά μια αντίστροφη τάση. Έχουμε φραγή του εδάφους, επαύξηση του τσιμέντου και υποβάθμιση  του υφισταμένου πρασίνου καθώς και περιορισμό του.  Αναφέρομαι ενδεικτικά  στις σχεδιαζόμενες πεζοδρομήσεις του κέντρου  (χωρίς να είμαστε αντίθετοι στις σημειακές πεζοδρομήσεις)  που θα σφραγίσουν το σφραγισμένο ήδη έδαφος και στο τσιμέντο που τοποθετήθηκε σε διάφορα σημεία της πόλης  ακυρώνοντας τη δυνατότητα δημιουργίας αστικού πρασίνου.

Για παράδειγμα στο οικόπεδο που απαλλοτριώθηκε στην γωνία  των οδών Γρίβα και Παναγωπούλου, αντί να διαμορφωθεί έτσι ώστε να αποτελέσει, όπως αναμέναμε, μια μικρή όαση στην πόλη και ήταν ιδανικός χώρος για τη δημιουργία ενός πάρκου «τσέπης»  μετατράπηκε σε πάρκινγκ ποδηλάτων καλύπτοντας τη μισή έκτασή του με τσιμέντο.

Με δεδομένα λοιπόν όλα τα προαναφερόμενα προβλήματα του αστικού χώρου της πόλης του Αγρινίου και το γεγονός επίσης ότι το Πάρκο κείτεται επί μια δεκαετία και πλέον εγκαταλελειμμένο και καθημαγμένο και το οποίο προβλέπεται να παραμείνει  στην ίδια κατάσταση για μεγάλο ακόμα χρονικό διάστημα, το Δίκτυο «Act now- ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΩΡΑ» προκειμένου να συμβάλει στην επίλυση του προβλήματος της αναβάθμισης του αστικού περιβάλλοντος που έχει άμεση σχέση με την ποιότητα ζωής και την Βιώσιμη Ανάπτυξη της πόλης του Αγρινίου ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ: τη μετατροπή όλων των ελεύθερων χώρων σε χώρους αστικού πρασίνου.

Σε διεθνές επίπεδο, το αστικό πράσινο περιλαμβάνει από πάρκα μητροπολιτικής σημασίας και μεγαλύτερης εμβέλειας έως μικρά πάρκα τα λεγόμενα «πάρκα τσέπης» (pocket parks). Η ιδέα για τα πάρκα τσέπης εμφανίστηκε στην αρχή της δεκαετίας του 1980 στην περιοχή του Νορθχαμπτονσάιρ (Northamptonshire) της Αγγλίας. Τα πάρκα τσέπης (pocket parks) αποτελούν μια παρέμβαση μικρής κλίμακας, δηλαδή σε επίπεδο γειτονιάς, όμως μεγάλης σημασίας και αναγκαιότητας στις πόλεις με πυκνή δόμηση.

Δημιουργούνται με τη συμμετοχή των κατοίκων της εκάστοτε γειτονιάς και η κοινότητα είναι κατά κύριο λόγο  αυτή που αποφασίζει πως θα είναι το σχέδιο και η χρήση τους με βάση τις αρχές της αυτοδιαχείρισης και της αυτοοργάνωσης δημιουργώντας ταυτόχρονα την ταυτότητα της γειτονιάς και μια συμμετοχική κουλτούρα. Πολλές φορές μάλιστα υιοθετούνται και από τη γειτονιά γεγονός που μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά για τη βιωσιμότητα του χώρου. Διαμορφώνονται συνήθως σε οικόπεδα εγκαταλελειμμένα και αναξιοποίητα, σε μικρές νησίδες ανάμεσα στα κτίρια, σε ακάλυπτους χώρους πολυκατοικιών, υπαίθρια πάρκινγκ μέσα στην πόλη, πεζόδρομους και στενά. Δηλαδή δημιουργούνται στα λεγόμενα «αστικά κενά» που όλα  μαζί συνθέτουν ένα δυναμικό σε λανθάνουσα κατάσταση που μπορεί να αξιοποιηθεί.

Συχνά διακοσμούνται με έργα τέχνης και εξ αιτίας αυτών των χαρακτηριστικών τους επαναφέρουν στο προσκήνιο τη διαχείριση – αξιοποίηση  των «τυφλών τοίχων». Βελτιώνουν έτσι την αισθητική του χώρου προωθώντας παράλληλα καλλιτεχνικές δράσεις  που εκφράζονται επίσης και  μέσω της τέχνης του δρόμου  (street art).

Χαρακτηρίζονται κυρίως από πράσινο (φυτά και δέντρα)  και περιλαμβάνουν στοιχεία  αστικού εξοπλισμού όπως παγκάκια, σιντριβάνια,  κάδους ανακύκλωσης, φωτισμό κ. α. Τα πάρκα τσέπης  έχουν τη δυνατότητα βελτίωσης του μικροκλίματος και λειτουργούν σαν «πνεύμονες» στην πόλη.

Η φύση και το υδάτινο στοιχείο που τοποθετούνται στα πάρκα τσέπης βοηθούν στην καλύτερη ρύθμιση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος κατά τους θερινούς μήνες και ιδιαιτέρως στους καύσωνες. Χαρακτηριστικά η αύξηση της φύτευσης κατά 10% μειώνει την κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση-κλιματισμό κατά 5-10% και τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος κατά 10 βαθμούς Κελσίου. 

Τα πάρκα τσέπης με τη σωστή τοποθέτησή τους στο χώρο, στα κατάλληλα σημεία των πόλεων, μπορούν να συνδυαστούν με τους μεγαλύτερους χώρους πρασίνου της πόλης και να δημιουργήσουν συνεχή «Δίκτυα Πρασίνου». 

Δεν χαρακτηρίζονται από μεγάλες απαιτήσεις και τεράστια κόστη κατασκευής, με τον καιρό εξελίσσονται σε εστίες αναψυχής και είναι ανοικτά και διαθέσιμα προς όλους.

Αυτονόητον είναι ότι θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην εφαρμογή του σχεδίου πόλης για τη δημιουργία των κοινόχρηστων χώρων πρασίνου που ήδη προβλέπονται και ότι οι προβλέψεις χώρων αστικού πρασίνου στα νέα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ)  θα πρέπει να αυξηθούν.

  Για το ΔΙΚΤΥΟ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ «Act-now ΠΑΡΈΜΒΑΣΗ ΤΏΡΑ»

Δημήτρης ΤΡΑΠΕΖΙΩΤΗΣ

 Δικηγόρος, π. Δήμαρχος Θεστιέων