Ένωση Αγρινίου-Γεωθερμία: Και η Αιτωλοακαρνανία στον ενεργειακό σχεδιασμό

Σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο νόμου για τη Γεωθερμία. Το γεωθερμικό πεδίο στη Ρίζα Αντιρρίου στον κατάλογο. Αναλυτικά η μελέτη για την περιοχή 

Η γεωθερμική έρευνα στην Δυτική Ελλάδα άρχισε το Δεκέμβριο του 1995. Από την αξιολόγηση των συλλεχθέντων στοιχείων προκύπτει ότι η ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Ελλάδας παρουσιάζει γεωθερμικό ενδιαφέρον αναφορικά με τη γεωθερμία χαμηλής ενθαλπίας, στο οποίο συνηγορούν η παρουσία θερμών πηγών, οι θερμοκρασίες των νερών γεωτρήσεων, η γεωλογική δομή της εν λόγω περιοχής, η ευνοϊκή τεκτονική, η ανοδική πορεία εβαποριτών [γύψων, ανυδριτών, ορυκτών αλάτων] κ.λ.π. Στη συνέχεια οι έρευνες επικεντρώθηκαν στην περιοχή Ρίζας Αντιρρίου όπου εντοπίσθηκαν γεωτρήσεις και πηγάδια με θερμοκρασίες που έφθαναν μέχρι και τους 25οC σε μια περιοχή που μέχρι τότε δεν υπήρχαν ενδείξεις ύπαρξης θερμών εκδηλώσεων.

Στην περιοχή αυτή και στα πλαίσια του επιχειρησιακού προγράμματος ενέργειας του Β΄Κ.Π.Σ έγινε γεώτρηση ερευνητικού χαρακτήρα με πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα (36ο -38ο C στα 140 m). Γενικά η περιοχή θεωρήθηκε θετική για ύπαρξη γεωθερμικού πεδίου. Μπορείτε να δείτε αναλυτικά, ολόκληρη την μελέτη που τον Ιούλιο του 2009 είχαν συντάξει και είχε παρουσιαστεί από τους Θ. Ευθυμιόπουλο, Ε. Φαναρά, Γ. Βρέλλη, Ε. Σπυρίδωνος, Α. Αρβανίτη: Μελέτη Γεωθερμικού Πεδίου Ρίζας Αντίρριου(ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ & ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑΣ ΚΑΙ ΘΕΡΜΟΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ Υ∆ΑΤΩΝ). Σημειώνουμε ότι η Ρίζα δεν είναι η μοναδική περιοχή στην Αιτωλοακαρνανία, όπου υπάρχει γεωθερμικό ενδιαφέρον, είναι όμως αυτή που τα στοιχεία επιτρέπουν το σχεδιασμό για την αξιοποίησή της. Αυτό, τουλάχιστον, προκύπτει από τη συγκεκριμένη  μελέτη η οποία χρηματοδοτήθηκε και υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος  Ανταγωνιστικότητα» (Γ΄ ΚΠΣ έργο: μελέτη καταγραφής, αποτίμησης, προσομοίωσης & αξιολόγησης των γεωθερμικών πεδίων της χώρας).

Σημειώνουμε ότι η αξιοποίηση της γεωθερμίας μπορεί να συμβάλλει σημαντικά και ποικιλοτρόπως στην οικονομική ανάπτυξη ευρύτερων περιοχών και στη δημιουργία πυρήνων οικονομικής δραστηριότητας. Ενδεικτικά, η ανάπτυξη της γεωθερμίας μπορεί να συμβάλλει: στην οικονομική ανάπτυξη σε τοπικό και εθνικό επίπεδο στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στη μείωση χρήσης ορυκτών καύσιμων σε εθνικό επίπεδο στη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην αειφόρα ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών στην παραγωγή εκτός εποχής αγροτικών προϊόντων στη μείωση εισαγωγών και στην αύξηση των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων σε εθνικό επίπεδο στην περαιτέρω αύξηση του ιαματικού τουρισμού Επιπλέον, ο νέος θεσμός των Ενεργειακών Κοινοτήτων, μπορεί να αποτελέσει καινοτόμο εργαλείο για την αξιοποίηση του γεωθερμικού δυναμικού, στην κατεύθυνση της στήριξης και της ενεργούς συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών. Όπως προκύπτει και απ’ το σχετικό ενημερωτικό σημείωμα που συνόδευσε την ανακοίνωση της έναρξης της δημόσιας διαβούλευσης του νομοσχεδίου, στο σχεδιασμό αξιοποίησης της γεωθερμίας, περιλαμβάνεται και η περιοχή της Ρίζας στο Αντίρριο.  

Η γεωθερμική ενέργεια στην Ελλάδα Η Ελλάδα, λόγω των κατάλληλων γεωλογικών συνθηκών, διαθέτει πλούσιο γεωθερμικό δυναμικό και θεωρείται από τις πλέον ευνοημένες χώρες παγκοσμίως. Έως σήμερα, σε 30 περιοχές σε όλη τη χώρα έχουν εντοπιστεί γεωθερμικά πεδία τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν για άμεσες χρήσεις, με ήπιο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, σε διάφορους παραγωγικούς τομείς: στον πρωτογενή τομέα, με τη μείωση του ενεργειακού κόστους στη γεωργία και τις ιχθυοκαλλιέργειες, στη μεταποίηση καθώς και στη θέρμανση κατοικιών, σχολείων και νοσοκομείων. Εντούτοις, παρά τη μεγάλη σημασία που έχει η ανάπτυξη της Γεωθερμίας, ως Ανανεώσιμη Πηγή Ενέργειας (ΑΠΕ), τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο, μόνο ένα μικρό μέρος του διαθέσιμου δυναμικού αξιοποιείται σήμερα, κυρίως για ιαματικό τουρισμό, εξαιτίας των εμποδίων που θέτει το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο.

Στόχος του νομοσχεδίου Με το νομοσχέδιο για τη γεωθερμική ενέργεια, το θεσμικό πλαίσιο εκσυγχρονίζεται λαμβάνοντας υπόψη τις διεθνείς πρακτικές, γίνεται ευέλικτο ώστε να απελευθερώνεται το γεωθερμικό δυναμικό στο τοπικό παραγωγικό δυναμικό και θέτει αυστηρούς κανόνες ώστε να αποτραπούν οι αρνητικές εμπειρίες προηγούμενων ετών και να καλλιεργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης με τις τοπικές κοινωνίες για την αξιοποίηση αυτής της μορφής ΑΠΕ. Ειδικότερα, το νομοσχέδιο: Αποσκοπεί στην απλούστευση των διαδικασιών έκδοσης αδειών για την αξιοποίηση των γεωθερμικών πεδίων και τη μείωση της γραφειοκρατίας, διασφαλίζοντας παράλληλα με συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις το δημόσιο συμφέρον και τη βιωσιμότητα του πόρου. Αντί για χρονοβόρες διαδικασίες που απαιτούνταν βάσει του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου (Ν. 3175/2003), με το νέο σχέδιο νόμου η διενέργεια διαγωνισμού θα γίνεται σε ένα μήνα. Η αξιοποίηση θα γίνεται στο πλαίσιο ενός σχεδίου αειφόρου ανάπτυξης της περιοχής, με απώτερο σκοπό την ορθή χρήση του και την προστασία της ανανεωσιμότητας του φυσικού πόρου.

Δίνει έμφαση στην ανάπτυξη των γεωθερμικών πεδίων με θερμοκρασία έως 90°C, αποσκοπώντας στην αξιοποίησή τους για άμεσες χρήσεις που έχουν ήπιο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Αυτά τα γεωθερμικά πεδία, μπορούν να καλύψουν μια σειρά από ενεργειακές ανάγκες (π.χ. θέρμανση ιχθυοκαλλιεργειών, θερμοκηπιακές καλλιέργειες, ξήρανση αγροτικών προϊόντων, θέρμανση και ψύξη κατοικιών, αφαλάτωση νερού, θέρμανση κολυμβητηρίων, λειτουργία λουτροθεραπευτικών εγκαταστάσεων) και να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην ενεργειακή αυτονομία των περιοχών. Οι πολίτες και οι φορείς μπορούν να συμμετέχουν από σήμερα στην εν λόγω δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση, προκειμένου να καταθέσουν τις προτάσεις τους, μέχρι και την Πέμπτη 9 Αυγούστου 2018 και ώρα 15:00, στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.opengov.gr/minenv/?p=9454 Οι βασικοί άξονες του νέου νομοσχεδίου είναι οι εξής: Απλουστεύεται η κατηγοριοποίηση των γεωθερμικών πεδίων. Πιο συγκεκριμένα, τα γεωθερμικά πεδία θα διακρίνονται σε τοπικού (θερμοκρασία ρευστού 30-90°C) και εθνικού ενδιαφέροντος (θερμοκρασία ρευστού άνω των 90°C).

Επιπρόσθετα, οι ευρύτεροι χώροι μέσα στους οποίους υπάρχουν ενδείξεις παρουσίας γεωθερμικού δυναμικού θερμοκρασίας έως 90°C και δεν έχουν ακόμη χαρακτηριστεί με ΦΕΚ, ονομάζονται περιοχές γεωθερμικού ενδιαφέροντος. Αυξάνεται η ελάχιστη θερμοκρασία καθορισμού γεωθερμικού δυναμικού κατά 5°C, δηλαδή από τους 25°C, αναπροσαρμόζεται στους 30°C, παρέχοντας τη δυνατότητα αξιοποίησης αρκετών αγροτικών γεωτρήσεων για άρδευση. Επιπλέον, θεσμοθετείται η σύσταση Επιτροπών Αντιμετώπισης Προβλημάτων, με σκοπό την εξέταση σχετικών προκλήσεων. Ως φορέας διαχείρισης των τοπικών γεωθερμικών πεδίων (θερμοκρασία ρευστού 30-90°C), θα λειτουργεί η οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση, αναλαμβάνοντας ρυθμιστικό και συντονιστικό ρόλο σε ό,τι αφορά τη διενέργεια της διαγωνιστικής διαδικασίας για την παραχώρηση δικαιώματος μίσθωσης στους ενδιαφερόμενους. Στα τοπικού ενδιαφέροντος πεδία, η διαδικασία διαγωνισμού προκαλείται πλέον με αίτηση του ενδιαφερομένου και η Αποκεντρωμένη Διοίκηση προχωρεί σε δημόσια πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος, διάρκειας 30 ημερών, από την ημέρα που εκδηλώνεται ενδιαφέρον. Με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, ειδικά για τις περιοχές γεωθερμικού ενδιαφέροντος, περνούσαν αρκετά χρόνια μέχρι τον χαρακτηρισμό του πεδίου.

Το Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) έκανε τις απαιτούμενες έρευνες με σκοπό την αναγνώριση της περιοχής ως γεωθερμικό πεδίο με ΦΕΚ και έπειτα ήταν στην διακριτική ευχέρεια της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, εάν και πότε θα διενεργούσε διαγωνισμούς. Στα εθνικού ενδιαφέροντος γεωθερμικά πεδία (θερμοκρασία ρευστού άνω των 90°C), η αρμοδιότητα προκήρυξης διαγωνισμού και σύναψης σύμβασης μίσθωσης ανήκει στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Δίνεται έμφαση στη διαχείριση των γεωθερμικών πεδίων, που πλέον ορίζεται ως το σύνολο των δραστηριοτήτων που ρυθμίζουν την εκμετάλλευση του γεωθερμικού ρευστού από τα υπόγεια γεωθερμικά συστήματα, με σκοπό τη βιώσιμη, ορθολογική και ολοκληρωμένη αξιοποίηση του και αναφέρεται στο σύνολο του πεδίου. Θεσπίζονται ανταποδοτικά οφέλη, από τα μισθώματα, για τις τοπικές κοινωνίες στις οποίες αναπτύσσεται η γεωθερμία. Ποσοστό 10% του ποσού των ετήσιων αναλογικών μισθωμάτων θα διατίθεται στους Δήμους. Την παρακολούθηση και τον έλεγχο σε επιστημονικό επίπεδο σε όλα τα γεωθερμικά πεδία της χώρας αναλαμβάνει το ΙΓΜΕ.

Οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις πέραν του ΙΓΜΕ, μπορούν να επιλέξουν επιστημονικούς συμβούλους από οιοσδήποτε επιστημονικό, ερευνητικό ή ακαδημαϊκό φορέα, ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ, είτε ακόμη και μεμονωμένους επιστήμονες προκειμένου να τις βοηθηθούν στο έργο τους. Συντάσσεται Εθνικό Μητρώο Σημείων Αξιοποίησης Γεωθερμίας και συνοδή διαδικτυακή πύλη στο Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Στο Μητρώο αυτό θα καταγραφεί το σύνολο των γεωτρήσεων και των εγκαταστάσεων άντλησης και επανεισαγωγής, οι οποίες έχουν κατασκευαστεί με σκοπό την αξιοποίηση γεωθερμικού δυναμικού στην χώρα. Συντάσσεται Εθνικό Μητρώο Καταγραφής και Παρακολούθησης Γεωθερμικών Σημείων και συνοδή διαδικτυακή πύλη στο ΙΓΜΕ. Στο Μητρώο αυτό θα καταγραφεί το σύνολο των Θερμών Πηγών της χώρας, καθώς και των σταθμών παρακολούθησης των γεωθερμικών πεδίων.

Το ΙΓΜΕ, στα πλαίσια του ρόλου του ως ο θεσμοθετημένος σύμβουλος της Ελληνικής Πολιτείας σε θέματα γεωθερμίας με τις προαναφερθείσες ενέργειες, ουσιαστικά, καθίσταται: εθνικός φορέας παρακολούθησης της γεωθερμίας στην Ελλάδα-συντάκτης του Εθνικού Μητρώου Καταγραφής και Παρακολούθησης Γεωθερμικών Σημείων-ένα δωρεάν επιστημονικό εργαλείο για τις αποκεντρωμένες διοικήσεις που αναλαμβάνουν το ρόλο της διαχείρισης των τοπικών γεωθερμικών πεδίων