Τα επεισοδιακά Θεοφάνια του 1966

Η τελετή του αγιασμού των υδάτων στο λιμάνι του Πειραιά, στις 6 Ιανουαρίου 1966, σημαδεύτηκε από την πρωτοφανή λαϊκή συμμετοχή, αλλά και από τα επεισόδια που ακολούθησαν. Ήταν η εποχή της λεγόμενης «Αποστασίας» και τα πνεύματα ήταν ιδιαίτερα οξυμένα.

Ο αρχηγός της Ένωσης Κέντρου, Γεώργιος Παπανδρέου, ο πρωθυπουργός του 53%, που είχε εξαναγκαστεί σε παραίτηση από τον βασιλιά Κωνσταντίνο τον Ιούλιο του 1965, αποφάσισε να κάνει επίδειξη δύναμης έναντι των αντιπάλων του και να παραστεί στην τελετή αγιασμού των υδάτων στον Πειραιά. Η διαφαινόμενη παρουσία μεγάλους πλήθους υποστηρικτών του ανάγκασε τον βασιλιά και τους λοιπούς κυβερνητικούς επισήμους να μην παραστούν στην επίσημη και πατροπαράδοτη τελετή στο λιμάνι του Πειραιά, αλλά να μετακινηθούν στο γειτονικό Τουρκολίμανο.

 

Μέγα πλήθος

Πράγματι, «μέγα πλήθος» συγκεντρώθηκε στο λιμάνι του Πειραιά. Οι επιτελείς της Ένωσης Κέντρου το υπολόγισαν σε 200-300.000. Το ειδησεογραφικό πρακτορείο «Ασοσιέτεντ Πρες» μετέδωσε για 40.000 συγκεντρωμένους, ενώ η αστυνομία τους υπολόγισε σε 10.000. «Σεισμό» χαρακτήρισε τη συγκέντρωση ο Γεώργιος Παπανδρέου, που έφθασε στον τόπο της τελετής συνοδεία μεγάλης πομπής αυτοκινήτων από το Καστρί. Τα συνθήματα που κυριαρχούσαν, πριν αλλά και κατά τη διάρκεια της τελετής ήταν:
«Δημοκρατία»
«Παπανδρέου»
«Παπανδρέου και υιός, η Ελλάδα πάει εμπρός»
«Είσαι ο πρωθυπουργός»
«1-1-4»
«Εκλογές»

Τόσος ήταν ο ενθουσιασμός του πλήθους, ώστε, μετά το τέλος του αγιασμού, οι λιμενικοί πρότειναν στον Γεώργιο Παπανδρέου να αναχωρήσει με πλοιάριο. Αυτός αρνήθηκε ευγενικά την προσφορά, όπως έγραψε ο Τύπος, και προτίμησε να διέλθει εν μέσω των παραληρούντων οπαδών του.

Στην τελετή συμμετείχε και αντιπροσωπεία της ΕΔΑ, με επικεφαλής τον βουλευτή Μίκη Θεοδωράκη. Η Αριστερά ήταν ιδιαίτερα ενοχλημένη με τον βασιλιά Κωνσταντίνο, ο οποίος στο πρωτοχρονιάτικο διάγγελμά του είχε χαρακτηρίσει «μίασμα» τον κομμουνισμό.

 

…και μέγα πάθος

Στη διασταύρωση των οδών Γεωργίου Α’ και Βασιλέως Κωνσταντίνου (νυν Ηρώων Πολυτεχνείου) προκλήθηκαν τα πρώτα επεισόδια μεταξύ του πλήθους, που προσπάθησε να συγκροτήσει πορεία, και της αστυνομίας, που προσπάθησε να την εμποδίσει. Η επίθεση των αστυνομικών υπήρξε ιδιαίτερα σκληρή εναντίον μιας ομάδας οπαδών της ΕΔΑ, που είχε φθάσει ως τα γραφεία της Εισαγγελίας Πειραιά, με επικεφαλής τον Μίκη Θεοδωράκη. Από τις συμπλοκές τραυματίστηκαν επτά διαδηλωτές, ανάμεσά τους και δύο ανήλικοι, ενώ τρεις συνελήφθησαν. Από την Αστυνομική Διεύθυνση Πειραιά ανακοινώθηκε ότι τραυματίστηκαν 4 αστυνομικοί.

 

Ανακοινώσεις

Σε ανακοίνωσή της, η ΕΔΗΝ (η νεολαία της Ένωσης Κέντρου) επισημαίνει την πρωτοφανή υποδοχή, που επιφυλάχθηκε στον αρχηγό της Ε.Κ. και καλεί τον «αδούλωτο πειραϊκό λαό να αγωνισθεί για την επαναφορά της Δημοκρατίας», ενώ καταγγέλλει τις προσπάθειες των «πραιτωριανών του Αποστολάκου» να «εκφοβίσουν το συγκεντρωμένο πλήθος» και «να διαλύσουν την συγκέντρωση».

Η ΕΔΑ, αφού χαιρετίζει την «παλλαϊκή και πανδημοκρατική εκδήλωση» του Πειραιά, «στηλιτεύει την αυλική κυβέρνηση», την οποία θεωρεί υπεύθυνη για «τους αστυνομικούς τραμπουκισμούς», οι οποίοι, όπως τονίζει στην ανακοίνωσή της, επιβεβαιώνουν ότι «το βαθύ χάσμα που τη χωρίζει από τον Λαό, ολοένα και περισσότερο διευρύνεται».

Από την πλευρά της, η κυβέρνηση Στεφανόπουλου, δια του υπουργού Δημοσίας Τάξεως, Χρήστου Αποστολάκου, χαρακτήρισε «οχλοκρατική» τη συγκέντρωση και δικαιολόγησε την επίθεση της αστυνομίας, υποστηρίζοντας ότι έγινε απόπειρα οργάνωσης πορείας «και η Αστυνομία υπεχρεώθη, δεχθείσα μάλιστα απρόκλητον επίθεσιν, να προστατεύση την κυκλοφορίαν και την ελευθερίαν των πολιτών».

 

«Ρωμιοσύνη»

Την επομένη, 7 Ιανουαρίου 1966, ο Μίκης Θεοδωράκης ανακοίνωσε σε συνέντευξη τύπου ότι άρχισε να μελοποιεί εννέα ποιήματα από τη «Ρωμιοσύνη» του Γιάννη Ρίτσου, με αφορμή τα γεγονότα του Πειραιά. Ο δημοσιογράφος και στιχουργός Φώντας Λάδης στο βιβλίο του «Μίκης Θεοδωράκης: Το χρονικό μιας επανάστασης 1960-1967» (εκδ. Εξάντας) περιγράφει το σκηνικό: «Ένας υπαστυνόμος ούρλιαξε: “Ακούς εκεί να μην πάει κανένας στο βασιλιά και να ‘ρθουν όλοι στον Παπανδρέου και την ΕΔΑ!”. Άρχισε η επίθεση της αστυνομίας. Έπεφταν με λύσσα σ’ όποιον έβρισκαν στο πέρασμά τους. Ρίχτηκαν πάνω στο Μίκη. Τον τραυμάτισαν. Ένας αρχιφύλακας ούρλιαξε με τη σειρά του: “Θεοδωράκη Βούλγαρε!” Ο “Βούλγαρος” γύρισε στο σπίτι, τρέμοντας από οργή και συγκίνηση. “Έφτασε η ώρα της Ρωμιοσύνης!” σκέφτηκε. Οι στίχοι τον περίμεναν. Κείνη τη μέρα δε βγήκε από το σπίτι, ούτε έφαγε. Άρχισε και τέλειωσε τη σύνθεση της Ρωμιοσύνης”.

sansimera.gr