Ευθεία σύνδεση ασφαλιστικών εισφορών με εισόδημα δεν υπηρετεί τις αρχές της κοινωνικής ασφάλισης

Ομιλία Δημήτρη Κωνσταντόπουλου, Ειδικού Αγορητή της Δημοκρατικής Συμπαράταξης – ΠΑ.ΣΟ.Κ. – ΔΗΜ.ΑΡ. κατά την 3η συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων για την επεξεργασία του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης «Μείωση ασφαλιστικών εισφορών και άλλες διατάξεις»

Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Το μήνυμα που βγήκε από την χθεσινή ακρόαση των φορέων είναι ότι ο ν. Κατρούγκαλου, μιας και έχει ακυρωθεί στην πράξη και στη συνείδηση των πολιτών, πρέπει να ακυρωθεί και στη Βουλή. Μήνυμα που αποτελεί και βασικό αίτημα της Δημοκρατικής Συμπαράταξης. Ούτως ή άλλως τον αναθεωρείτε με κάθε ευκαιρία και μάλιστα μέσα από μια συρραφή τροπολογιών.

Μας θύμισαν χθες οι φορείς τα όσα λέγατε κατά τις απεργιακές τους κινητοποιήσεις των επιστημόνων κυρίως περί «κινημάτων της γραβάτας και των ελίτ». Σήμερα με μια νέα κυβίστηση, υιοθετείτε βασικές προτάσεις τους. Εμείς αναρωτιόμαστε, αν πρόκειται για μια πραγματική τροχοδρόμηση στον ρεαλισμό ή για μια προεκλογική πράξη καθαρής ψηφοθηρίας! Όμως, όπως και να είναι, το σημαντικό είναι, ότι έρχεστε στον δρόμο του ρεαλισμού και αυτό μας ευχαριστεί.

Πράγματι, το παρόν νομοσχέδιο έρχεται να διορθώσει λάθη. Ωστόσο, ούτε αυτό διαπνέεται από μια ολοκληρωμένη και βιώσιμη προσέγγιση για το ασφαλιστικό και το συνταξιοδοτικό των ελεύθερων επαγγελματιών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών.

Παραπλανεί ο τίτλος που έχετε βάλει. Ακούστηκε και στην ακρόαση των φορέων, σας το είχα επισημάνει κι εγώ εξαρχής: Oι μειώσεις που εισηγείσθε αφορούν συγκεκριμένα τμήματα μόνο ορισμένων κατηγοριών ασφαλισμένων.

Ιδίως ως προς τους ελεύθερους επαγγελματίες, αν λάβουμε υπόψη μας, το ποσοστό που προκύπτει από την εκκαθάριση των φετινών φορολογικών δηλώσεων, οι μειώσεις αυτές προορίζονται μόνο για το 11% των ελεύθερων επαγγελματιών, διότι φέτος το 89% δήλωσε εισοδήματα κάτω των 7000 €.

Σε ένα σύνολο περίπου 1,5 εκατ. ελεύθερων επαγγελματιών, αυτοαπασχολουμένων και αγροτών, ο αριθμός των επωφελούμενων είναι σημαντικά μικρός. Προσεγγίζει τους 240.000 επωφελούμενους.

Επίσης, υπάρχουν δυο κρίσιμοι αστάθμητοι παράγοντες που δεν μας επιτρέπουν ασφαλή συμπεράσματα ως προς τον απόλυτο αριθμό των μειώσεων.

Πρώτον, η επικείμενη αύξηση του πλαισίου καθορισμού του κατώτατου μισθού θα αναπροσαρμόσει προς τα πάνω το ύψος των μηνιαίων ασφαλιστικών εισφορών, καθώς σε πολλές από τις διατάξεις του παρόντος νομοσχεδίου οι αλλαγές υπολογίζονται βάσει αυτού.

Δεύτερον, σε συνδυασμό με την επικείμενη κατάργηση της έκπτωσης του 15%, αλλάζει η βάση υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών επί του αθροίσματος των φορολογητέων κερδών και των ασφαλιστικών εισφορών.

Επομένως, δεν μπορούμε να ξέρουμε πως θα διαμορφωθούν τελικώς οι μειώσεις που διατείνεστε ότι φέρνετε.

Ως προς το Κεφάλαιο Α και Β’ (άρθρα 1 έως 22) έχουμε τις εξής παρατηρήσεις:

Σε θετική κατεύθυνση η μείωση των εισφορών ελεύθερων επαγγελματιών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών προς τον ΕΦΚΑ για κύρια σύνταξη και ασθένεια και προς το ΕΤΕΑΕΠ για επικουρική και εφάπαξ. Μέχρι τώρα, το συνολικό ποσοστό εισφορών ανερχόταν σε 37,95% επί του καθαρού εισοδήματός τους. Για εισοδήματα από 20.000 ευρώ, η επιβάρυνση για εισφορές και φόρους κυμαινόταν, δηλαδή, μεταξύ 64% και 78%. Δυσβάσταχτα ποσά! Αντικίνητρο για την άσκηση οποιασδήποτε ελεύθερης επαγγελματικής δραστηριότητας. Επομένως, η ρύθμιση που φέρνετε είναι σωστή.

Ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει η αδικία, η εισφορά υπέρ ΕΦΚΑ να υπολογίζεται επί του καθαρού εισοδήματος συμπεριλαμβανομένου του ποσού των καταβλητέων εισφορών. Πρόκειται για ένα καθαρά εισπρακτικό μέτρο που καμία σχέση δεν έχει με την ανταποδοτικότητα που θα έπρεπε να χαρακτηρίζει την εισφορά υπέρ της κοινωνικής ασφάλισης. Αυτός ο τρόπος υπολογισμού χρήζει άμεσης αναθεώρησης!

Επεσήμανε η ΟΚΕ και συμφωνούμε ότι η ρύθμιση με τις εκπτώσεις των πρώτων 5 ετών στους νέους ελεύθερους επαγγελματίες είναι πλασματική. Και τούτο γιατί τις μετατρέπετε εκ προοιμίου σε οφειλή την οποία πρέπει να αποπληρώσουν τα επόμενα 10 έτη.

Όσον αφορά, δε, στους νέους επιστήμονες, οι εισφορές επικουρικού θα πρέπει από το 2019 να καταβάλλονται όχι μόνο μήνα – μήνα, αλλά και αναδρομικά από το 2017, προσθέτοντάς τους άλλο ένα βάρος.

Οι πραγματικές μειώσεις στις καταβλητέες εισφορές δεν θα είναι της τάξης του 33%, όπως διατυμπανίζετε, αλλά του 15%.

Θα σταθώ σε άλλη μια επισήμανση που έκαναν οι φορείς, την οποία είχαμε κάνει κι εμείς εξαρχής. Οι μειώσεις που φέρνετε έχουν αντίκτυπο στις μελλοντικές συντάξεις. Μάλιστα, δημιουργούν συνταξιούχους 2 ταχυτήτων: Με τους πρώτους που έχουν συνταξιοδοτηθεί πριν το 2016 για ίδιο χρόνο εργασίας να απολαμβάνουν πολύ μεγαλύτερες συντάξεις από τους δεύτερους που πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν με τον νόμο Κατρούγκαλου. Εδώ χρειάζεται μια ρύθμιση ώστε να μη δημιουργούνται αδικίες που προκαλούν το αίσθημα δικαίου!

Μείζον ζήτημα για το οποίο δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη είναι η θεσμοθέτηση ενός πάγιου συστήματος ρύθμισης των οφειλών προς τα ασφαλιστικά ταμεία.

Έχουν καταθέσει κάποιοι φορείς ορισμένες ενδιαφέρουσες προτάσεις κυρίως για τις οφειλές που δημιουργήθηκαν εντός κρίσης.

Πρόκειται για ένα τεράστιο ζήτημα, καθώς ο εξωδικαστικός μηχανισμός, όπως έχει λειτουργήσει μέχρι στιγμής έχει αποτύχει, δημιουργώντας μια κατηγορία ασφαλισμένων που βρίσκονται σε πλήρη αδυναμία αποπληρωμής των οφειλόμενων εισφορών!

Δεν θα σταθώ στις θετικές ρυθμίσεις για την επίλυση προβλημάτων στο διοικητικό επίπεδο λειτουργίας του ΕΦΚΑ (άρθρο 12, 14, 16, 22 και 32).

Θα σταθώ σε μια ακόμη χρήσιμη παρατήρηση της ΟΚΕ για το άρθρο 9 που προβλέπει ότι μπορούν να καταβληθούν επικουρικές συντάξεις και εφάπαξ παροχές, εφόσον ο ασφαλισμένος του ΕΤΑΑ (δικηγόροι, μηχανικοί, γιατροί) υποβάλλουν «δήλωση περί εξόφλησης» των εισφορών για τις παροχές αυτές.

Εύστοχα επισημαίνει η ΟΚΕ, ότι μετακυλύετε την ευθύνη στον αιτούντα, δηλαδή στον ασφαλισμένο με αποτέλεσμα να μετακυλύετε ταυτόχρονα και το βάρος της καθυστέρησης στην απονομή των συντάξεων!

Χρειάζεται να το δείτε εξαρχής!

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, θέλω να σταθώ, επίσης στα εξής σημεία, τα οποία τόνισα και στην πρώτη συνεδρίαση.

Η κυβέρνηση προβλέπει ετήσια δαπάνη επί του κρατικού προϋπολογισμού 4,7 εκατομμυρίων ευρώ, αλλά από το 2020 και εφεξής, δηλαδή από τη θητεία της επόμενης κυβέρνησης για τη σύσταση 341 οργανικών θέσεων μονίμου προσωπικού σε διάφορους εποπτευόμενους φορείς του Υπουργείου Εργασίας, όπως ορίζεται στο άρθρο 34.

Ακούσαμε τους εκπροσώπους των ιδρυμάτων που εποπτεύονται από το υπουργείο να επικροτούν αυτή την πρωτοβουλία.

Κι εμείς υπό κανονικές συνθήκες, αν αυτή τη φέρνατε στην αρχή της θητείας σας, θα την επικροτούσαμε. Τώρα, όμως, η πρωτοβουλία σας αυτή μοιάζει να ναρκοθετεί το πεδίο της επόμενης κυβέρνησης.

Με το άρθρο 24 συστήνετε Τμήμα Επιθεώρησης του ΣΕΠΕ, μόνο, όμως για την περιοχή των Γρεβενών και της Ορεστιάδας.

Το ερώτημα, όμως, που μπαίνει είναι ότι υπάρχουν και άλλες περιοχές που χρήζουν της ίδιας αντιμετώπισης. Δεν πρέπει να υπάρχουν, δύο μέτρα και δύο σταθμά.

Κυρία Υπουργέ, κύριε Υφυπουργέ,

Ο νόμος Κατρούγκαλου δεν προχωράει. Ξηλώνεται. Κι εσείς έρχεστε με τροπολογίες στα διάφορα νομοσχέδια ή με νομοσχέδια-προσθήκες να κάνετε μπαλώματα.

Το ασφαλιστικό και το συνταξιοδοτικό, όμως, δεν είναι ένα πεδίο πειραματισμού. Ούτε αρμόζει στην Αριστερά να το αντιμετωπίζει έτσι. Η ευθεία σύνδεση των ασφαλιστικών εισφορών με το εισόδημα δεν υπηρετεί τις αρχές της κοινωνικής ασφάλισης! Αντιθέτως, θέτει έναν νευραλγικό τομέα κοινωνικής προστασίας στην υπηρεσία του φορολογικού συστήματος.

Ως προς τις εισφορές, προκειμένου να υπάρξει ένα ορθολογικό και δίκαιο σύστημα, καταθέσαμε στο παρόν νομοσχέδιο σχετική τροπολογία για τη θέσπιση οκτώ ασφαλιστικών κατηγοριών και τη μείωσή τους, καθώς και την καθιέρωση ανώτερου πλαφόν για μικρομεσαίους, ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες.

Σας καλούμε να την κάνετε αποδεκτή, δείχνοντας βούληση κοινοβουλευτικής συνεργασίας.

Επίσης, κυρία υπουργέ, καταθέσαμε πρόταση νόμου που περιλαμβάνει και κωδικοποιεί τις προτάσεις που έχει παρουσιάσει η Πρόεδρός μας, η Πρόεδρος του Κινήματος Αλλαγής, κ. Φώφη Γεννηματά, για την οικονομική ανάκαμψη και την κοινωνική δικαιοσύνη.

Στο πλαίσιο αυτό, έχουμε θέσει συγκεκριμένες προτάσεις για τη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, των ελεύθερων επαγγελματιών και των νοικοκυριών, με αποκλιμάκωση εισφορών και φορολογίας εισοδήματος, κατανάλωσης και ακίνητης περιουσίας, καθώς και τη βελτίωση της διαδικασίας του εξωδικαστικού συμβιβασμού.

Αναφέρω ορισμένες από τις ρυθμίσεις που προτείνουμε που σχετίζονται με τα όσα συζητάμε σήμερα, όπως τριετή απαλλαγή από φορολογία εισοδήματος και ασφαλιστικές εισφορές σύνταξης για νέους που αρχίζουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα.

Κατάργηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης στα φυσικά πρόσωπα.
Επανυπολογισμό και ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών, ασφαλιστικών εισφορών στον ΟΑΕΕ ή στον ΕΤΑΑ έως 40.000 για τη διευκόλυνση της συνταξιοδότησης.
Μείωση εισφορών και καθιέρωση ενός ανώτερου πλαφόν για εισφορές ΕΦΚΑ μικρομεσαίων και ελεύθερων επαγγελματιών.
Επανυπολογισμό και ρύθμιση οφειλών στον ΟΓΑ μέχρι και 10.000 € για τη διευκόλυνση της συνταξιοδότησης.
Εξαίρεση από περικοπή της σύνταξης λόγω αγροτικής δραστηριότητας.
Ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα για τον μεμονωμένο συνταξιούχο στα 500 ευρώ και 700 ευρώ για το ζευγάρι.
Κατάργηση της αδικίας για τις συντάξεις χηρείας.
Μείωση της εισφοράς για περίθαλψη και της συμμετοχής στα φάρμακα.
Βιώσιμη και οριστική ρύθμιση υφιστάμενων ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τη Φορολογική Διοίκηση και Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης έως 120 δόσεις με προκαταβολή 5% που αφορά τα φυσικά και νομικά πρόσωπα.

Σας καλούμε να τις λάβετε υπόψη σας και να δούμε πως μπορούμε να τις ενσωματώσουμε στο νομοθετικό σας έργο προς όφελος της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας.

Ευχαριστώ.