To μελάνωμα αποτελεί έναν παγκόσμιο κίνδυνο για την υγεία

«Τα μελάνωμα αποτελεί την πιο επικίνδυνη μορφή καρκίνου του δέρματος και μία σημαντική απειλή για την δημόσια υγεία, καθότι τα νέα περιστατικά αυξάνονται συνεχώς στον δυτικό κόσμο. Χαρακτηριστικά εκτιμάται ότι στις Η.Π.Α. το 2019 θα διαγνωσθούν 96.480 νέες περιπτώσεις μελανώματος και θα σημειώθουν 7.230 θάνατοι από την συγκεκριμένη ασθένεια, ενώ αποτελεί τον κακοήθη όγκο με την μεγαλύτερη αύξηση νέων περιστατικών στους άνδρες και τον δεύτερο αντίστοιχα μετά τον καρκίνο του πνέυμονα στις γυναίκες.

Παράγοντες κινδύνου αποτελούν η εντατική, διαλείπουσα έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία Α και Β, μέσω έκθεσης στον ήλιο, είτε μέσω σαλονιών τεχνητού μαυρίσματος. Επίσης φαίνεται ότι επανηλλειμένα ηλιακά εγκαύματα σε παιδική ηλικία είναι επιβαρυντικός παράγοντας. Τα ανοιχτόχρωμα άτομα με φωτότυπο Ι και ΙΙ καθώς και αυτά με πολλαπλούς σπίλους (ελιές) δέρματος ή δυσπλαστικούς σπίλους έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου. Η κληρονομικότητα παίζει σπουδαίο ρόλο στο μελάνωμα. Ο κίνδυνος είναι μέγιστος αν ένας στενός συγγενής (μητέρα, πατέρας, αδέλφια ή παιδιά) είχε μελάνωμα, ενώ έχουν αναγνωρισθεί και συγκεκριμένα γονίδια που συνδέονται με την ανάπτυξη της νόσου. Τέλος παράγοντες κινδύνου αποτελούν η ανοσοκαταστολή και το ατομικό ιστορικό μελανώματος.

Η πρόγνωση είναι άριστη σε αρχικό στάδιο, όπου σε μελανώματα πάχους μικρότερου του 1 χιλ η πενταετής επιβίωση υπερβαίνει το 90%. Για μελανώματα πάχους μεγαλύτερου του 1 χιλ τα ποσοστά πενταετούς επιβίωσης κυμαίνονται μεταξύ 50-90% ανάλογα με το πάχος του μελανώματος και την ύπαρξη εξέλκωσης ενώ όταν υπάρχει μετάσταση σε τοπικοπεριοχικούς λεμφαδένες (στάδιο ΙΙΙ) τα ποσοστά επιβίωσης κυμαίνονται μεταξύ 20-70% ανάλογα με το λεμφαδενικό φορτίο της νόσου. Δυστυχώς ιστορικά, σε περίπτωση μεταστατικής νόσου, τα ποσοστά πενταετούς επιβίωσης δεν ξεπερνούσαν το 15-20%.

 

Θεραπεία

Η χειρουργική αντιμετώπιση είναι ο κύριος τρόπος θεραπείας του μελανώματος αρχικού σταδίου, δεν είναι όμως αρκετή στις περιπτώσεις όπου υπάρχει εξάπλωση της νόσου σε τοπικούς λεμφαδένες (στάδιο ΙΙΙ). Στη περίπτωση αυτή ο ασθενής οφελείται σημαντικά εάν λάβει συμπληρωματική θεραπεία και τους τελευταίους μήνες υπάρχουν σημαντικές εξελίξεις, με την έγκριση από τον Αμερικάνικο Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (US Food and Drug Administration , FDA), αλλά και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (European Medicines Agency, EMA), παραγόντων ανοσοθεραπείας, όπως οι anti- PD1 αναστολείς Nivolumab και Pembrolizumab, αλλά και ενός συνδυασμού στοχευτικών παραγόντων έναντι των γονιδίων BRAF και ΜΕΚ (Dabrafenib Trametinib), σε περίπτωση που ο ασθενής φέρει την μετάλλαξη του γονιδίου BRAF, με βάση αποτελέσματα από μεγάλες διεθνείς, τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες φάσης ΙΙΙ.

Επιπλέον πριν από λίγους μήνες στο Μόναχο, στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Ογκολογίας (ESMO 2018) παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά και ενθαρρυντικά δεδομένα προεγχειρητικού συνδυασμού ανοσοθεραπείας, με τους παράγοντες Nivolumab και Ipilimumab, ενός anti-CTLA4 αναστολέα, από κλινική μελέτη φάσης ΙΙ, σε ασθενείς με μελάνωμα σταδίου ΙΙΙ και αναμένεται στο μέλλον αξιολόγηση του συνδυασμού αυτού σε μεγαλύτερη μελέτη φάσης ΙΙΙ.

 

Μεταστατικό μελάνωμα

Σε ότι αφορά στην θεραπεία του μεταστατικού μελανώματος, τα τελευταία χρόνια έχουν επιτευχθεί σημαντικές εξελίξεις που έχουν αλλάξει την φυσική πορεία της δύσκολης αυτής νόσου, παρέχοντας σημαντικό όφελος επιβίωσης, δίνοντας ελπίδα στους ασθενείς.

Το μελάνωμα αποτελεί ένα πρότυπο θεραπείας για τις στοχευμένες θεραπείες, μέσω της αναστολής του μονοπατιού της MAP κινάσης και ειδικά της οδηγού μετάλλαξης του BRAF που υπάρχει σε ποσοστό 45-50% των περιπτώσεων , με εγκεκριμένους συνδυασμούς BRAF MEK αναστολέων, όπως Dabrafenib Trametinib, Vemurafenib Cobimetinib και Encorafenib Binimetinib αλλά και για την ανοσοθεραπεία, καθώς και για συνδυασμούς αυτών. Πρόσφατα στο Αμερικάνικο συνέδριο Ογκολογίας ASCO 2019 παρουσιάστηκαν δεδομένα πενταετούς επιβίωσης στο μεταστατικό μελάνωμα του συνδυασμού Dabrafenib Trametinib της τάξης του 34%.

Ειδικά η ανοσοθεραπεία αποτελεί «βασικό πυλώνα» της θεραπείας του μεταστατικού μελανώματος, μέσω εγκεκριμένων παραγόντων, όπως οι αναστολείς των σημείων ελέγχου του ανοσοποιητικού (checkpoint inhibitors : Ipilimumab, Nivolumab και Pembrolizumab), θεραπειών με αποδεδειγμένο όφελος επιβίωσης για τους ασθενείς, ανεξαρτήτως ύπαρξης μετάλλαξης του γονιδίου BRAF, με τους anti-PD1 παράγοντες Nivolumab και Pembrolizumab, να έχουν ως μονοθεραπεία, μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα σε σχέση με το Ipilimumab στη πρώτη γραμμή θεραπείας των ασθενών.

Παράλληλα βρίσκονται σε εξέλιξη πολλές κλινικές μελέτες που αξιολογούν συνδυασμούς των παραγόντων ανοσοθεραπείας μεταξύ τους, με εμβόλια ογκο-λυτικών ιών ή με στοχευτικούς παράγοντες, ενώ υπάρχει ήδη και ένας εγκεκριμένος συνδυασμός ανοσοθεραπείας , αυτός του Ipilimumab με το Nivolumab με ανταποκρίσεις της τάξης του 60% , έναντι 40% περίπου της μονοθεραπείας με το Νivolumab στη πρώτη γραμμή θεραπείας των ασθενών και το κυριότερο, όπως παρουσιάστηκε στο τελευταίο συνέδριο ESMO 2018, με υψηλά ποσοστά τετραετούς πλέον ολικής επιβίωσης της τάξης του 53% , τα υψηλότερα σε σχέση με κάθε άλλη εγκεκριμένη ανοσοθεραπεία, για ασθενείς με μεταστατικό μελάνωμα, ακόμα και με μεγάλο φορτίο νόσου. Επιπλέον ο ίδιος συνδυασμός (Ipilimumab Nivolumab) , όπως παρουσιάστηκε πριν λίγες ημέρες στο ASCO 2019, πέτυχε ποσοστά ενδοκρανιακών ανταποκρίσεων της τάξης του 54% , ακόμα και στην πιο δύσκολη ομάδα ασθενών, αυτών με εγκεφαλικές μεταστάσεις.

Βέβαια πρόκειται για παράγοντες που έχουν ιδιάιτερο προφίλ τοξικότητας και πρέπει να χορηγούνται από ιατρούς με εξοικίωση και εμπειρία στην αντιμετώπιση της, μετά από προσεκτική επιλόγη του κατάλληλου ασθενή. Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι εκτός από τους εγκεκριμένους παράγοντες που αναφέρθηκαν παραπάνω, είναι διαθέσιμες και στη χώρα μας αρκετές κλινικές μελέτες με νέους συνδυασμούς, επιτρέποντας στους Έλληνες ασθενείς να έχουν πρόσβαση στις πλέον καινοτόμες θεραπείες.

Τέλος, θα πρέπει να αναφερθεί ότι όλες οι παραπάνω ελπιδοφόρες ογκολογικές- θεραπευτικές εξελίξεις, μαζί με τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα της πρόληψης, της διάγνωσης, της ιστολογίας – μοριακής έρευνας και της χειρουργικής αντιμετώπισης του μελανώματος , παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν από τους Έλληνες ειδικούς επιστήμονες μαζι με εκπροσώπους συλλόγων ασθενών και παραγόντων της τοπικής αυτοδιοίκησης πριν λίγες ημέρες στο πρόσφατο 7^ο Πανελλήνιο Συνέδριο Μελανώματος που είχαμε την τιμή ως Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Μελανώματος να διοργανώσουμε στην Αθήνα από τις 7 έως 9 Ιουνίου 2019 με τελικό σκοπό την έγκαιρη, σωστή διάγνωση του μελανώματος συνδυασμένη με το καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα προς όφελος της επιβίωσης και της ποιότητας ζωής των ασθενών.

real.gr