Οι μελέτες που εκπόνησε ο Φ.Δ/Λ.Μ. – Α.Ο. σχετικά με την Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου – Αιτωλικού

O Φορέας Διαχείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου – Ακαρνανικών Ορέων αποτελεί Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ) που εποπτεύεται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας. Θεσμοθετήθηκε και λειτουργεί εδώ και 15 χρόνια με Διοικητικό Συμβούλιο και Πρόεδρο που ορίζει ο Υπουργός ΠΕΝ.

Στελεχώνεται από επτά άτομα ( επιστήμονες, διοικητικούς καθώς και επόπτες πεδίου) και διοικεί/διαχειρίζεται μέχρι το 2018 το Εθνικό Πάρκο Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου( ΚΥΑ 22306) ενώ από το 2018 και μετά με την ψήφιση του Νόμου 4519 έχει στην ευθύνη του την διοίκηση & διαχείριση σχεδόν όλων των περιοχών του δικτύου Natura 2000 που βρίσκονται στον Νομό Αιτωλοακαρνανίας.

Το παρόν Δελτίο Τύπου έχει ως στόχο να ενημερώσει τους πολίτες κυρίως του Δήμου Ι.Π Μεσολογγίου για τις μελέτες που εκπόνησε ο Φορέας Διαχείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου-Ακαρνανικών Ορέων στο διάστημα της λειτουργίας του στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων που του παρέχει ο νόμος , με το υφιστάμενο ανθρώπινο δυναμικό που στελεχώνεται και τους οικονομικούς πόρους που διέθετε και διαθέτει (ΕΠΠΕΡ, ΕΠΠΕΡΑΑ, ΥΜΕΠΕΡΑΑ-ΕΣΠΑ, Πράσινο Ταμείο, Χορηγίες).

Βέβαια ο Φορέας Διαχείρισης έχει πραγματοποιήσει πολλές δράσεις ενημέρωσης & ευαισθητοποίησης (έντυπα, ημερίδες, συνέδρια) για θέματα εναλλακτικών μορφών τουρισμού, γεωργία, αλιεία, ρύπανση από μικροπλαστικά και άλλα στα οποία θα γίνει αναφορά σε επόμενο Δελτίο Τύπου. Σημαντικό επίσης είναι το έργο του σε θέματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με περίπου 2000 επισκέψεις μαθητών κατ’ έτος στο Κέντρο Πληροφόρησης Περιβάλλοντος που εδρεύει στο Αιτωλικό.

Τέλος, πρέπει επίσης να διευκρινιστεί πως ο Φορέας Διαχείρισης έχει επικουρικό ρόλο σε σχέση με τις υπηρεσίες και αρχές της δημόσιας διοίκησης που έχουν αποφασιστικό και εκτελεστικό ρόλο.

Επίσης δίχως να διαθέτει τεχνική υπηρεσία όπως άλλωστε και κανένας Φορέας Διαχείρισης σε όλη την επικράτεια δεν δύναται να πραγματοποιεί έργα με τεχνικό αντικείμενο πάρα μόνο να προετοιμάζει μελέτες υποβοηθητικές/ προπαρασκευαστικές άλλων εκτελεστικών δομών της δημόσιας διοίκησης.

Σε ότι τώρα αφορά στις μελέτες, δύο από τις περισσότερο εμβληματικές που χρηματοδότησε ο Φορέας Διαχείρισης είναι οι μελέτες των έργων της λιμνοθάλασσας δηλαδή α) η Οριστική Μελέτη έργων αποχέτευσης, αποστράγγισης αντλιοστασίων D1, D2,D6 και συναφών έργων στη λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου-Αιτωλικού καθώς και β) Συμπληρωματικά Έργα αναβάθμισης των υδατικών οικοσυστημάτων της Νοτιοδυτικής Αιτωλοακαρνανίας.

Όσον αφορά τα έργα της α μελέτης αυτά είναι: έργα διάθεσης νερών αποχέτευσης -αποστράγγισης του αντλιοστασίου D1 στην λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου μέσω παραλιακής τάφρου νότια του αντλιοστασίου με σειρά εκροών προς την λιμνοθάλασσα με υπερχειλιστές από σαρζανέτια καθώς και εκτροπή της τάφρου ΤΙΙΙ προς το εσωτερικό της λιμνοθάλασσας εκεί που εκβάλλει σήμερα το αντλιοστάσιο D1 ενώ επίσης διάθεση νερών των εκροών του αντλιοστασίου D2 στην περιοχή Θολής και Γουρουνοπούλα μέσω των λιμνών που δημιουργούνται νοτιοδυτικά του αντλιοστασίου.

Επιπλέον έργα μεταφοράς αποχετευτικού-αποστραγγιστικού νερού περιοχής αντλιοστασίου D6 προς την περιοχή Αγ. Τριάδας με νέο αντλιοστάσιο D6A με το οποίο θα εκτραπεί παροχή 1 m3/sec που αντιστοιχεί στο μεγαλύτερο μέρος της παροχής αποστράγγισης των ταφρων TI και ΤΙΙ που καταλήγουν στην λιμνοθάλασσα του Αιτωλικού, προς την τάφρο TIII.

Ενώ τέλος στα έργα της μελέτης α συμπεριλαμβάνεται και η ανακαίνιση του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού των αντλιοστασίων D 1 και D 2. Σχετικά με τα έργα της μελέτης β αυτά είναι : 1) Άρση αναχώματος Νίδοβας 2) Επέκταση του δυτικού υφαλαύλακα της κεντρικής λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου και διάνοιξη νέου μικρού υφαλαύλακα δυτικά του απομένοντος αναχώματος του Πόρου-Ντολμά 3) Άρση αναχωμάτων στο σύμπλεγμα Λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου-Αιτωλικού 4) Παρεμβάσεις αποκατάστασης βλαβών στη διώρυγα ΔΧΧ 5) ‘Αρση παλαιών φραγμών στην περιοχή του Αιτωλικού και αντικατάσταση φραγμών με νέου τύπου στο μέτωπο της λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου.

Η υλοποίηση και των δυο αυτών μελετών αναμένεται να βελτιώσει περιβαλλοντικά την κατάσταση της λιμνοθάλασσας σε αρκετά μεγάλο βαθμό καθώς και να συμβάλλει στην βιώσιμη ιχθυοκομική εκμετάλλευση της.

Η Διεύθυνση Εγγειοβελτιωτικών & Αντιπλημμυρικών Έργων του ΥΠΟΜΕΔΙ αξιοποιώντας πρόσκληση του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιεία & Θάλασσα και με την βοήθεια της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας έχει θέσει τα έργα σε τροχιά υλοποίησης κι εμείς στον Φορέα Διαχείρισης παρακολουθούμε εκ του σύνεγγυς τις εξελίξεις για να χαρούν οι πολίτες της περιοχής οσο και η ίδια η φύση τα θετικά αποτελέσματα των παρεμβάσεων αυτών.

Κλείνοντας την παρουσίαση αυτού του τόσο σημαντικού έργου για την περιοχή ευθύνης του Φορέα Διαχείρισης θα θέλαμε να γνωρίζετε πως οι μελέτες των έργων με τις αντίστοιχες Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων καθώς και τα αντίστοιχα Τεύχη Δημοπράτησης είναι αναρτημένα στην ιστοσελίδα του Φορέα Διαχείρισης www.fdlmes.gr (ψηφιακά δεδομένα) όπου μπορείτε να πλοηγηθείτε και να τα αναζητήσετε όπως επίσης και τις μελέτες που θα αναφερθούν σε επόμενα σημεία του Δελτίου τύπου.

Η περιβαλλοντική πληροφορία είναι δημόσια και τα δεδομένα μας ανοιχτά για κάθε πολίτη.

Μια ακόμη πολύ σημαντική μελέτη που πραγματοποίησε ο Φορέας Διαχείριση στο πλαίσιο των λειτουργιών του σε σχέση με την βιοποικιλότητα του Εθνικού Πάρκου και ιδιαίτερα της λιμνοθάλασσας είναι αυτή της παρακολούθησης οικοτόπων και ειδών άγριας ζωής ικανοποιώντας τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την επίτευξη καλής κατάστασης διατήρησης των προστατευταίων αντικειμένων που καθιστούν το Εθνικό Πάρκο τόσο σημαντικό από άποψη βιοποικιλότητας και οικολογικών λειτουργιών. Έτσι ο Φορέας Διαχείρισης υλοποίησε τις μελέτες α) της εποπτείας και αξιολόγησης της κατάστασης διατήρησης οικοτόπων και ειδών χλωρίδας και πανίδας κοινοτικού ενδιαφέροντος β)της εποπτείας και αξιολόγησης της κατάστασης διατήρησης ειδών ορνιθοπανίδας γ) της εποπτείας και αξιολόγησης κατάστασης λιμνοθαλασσών , λιμναίων και ποτάμιων οικοσυστημάτων. Οι μελέτες αυτές εκτός του ότι αποτέλεσαν στοιχεία της αναφοράς του ΥΠΕΝ προς την Ευρωπαϊκή Ένωση κατά την διαδικασία αναφοράς της Ελλάδας για την κατάσταση της εγχώριας βιοποικιλότητας, έδωσαν σημαντικά περιβαλλοντική πληροφορία στον Φορέα Διαχείρισης για την στρατηγική που θα ακολουθήσει τα επόμενα χρόνια σχετικά με τις δράσεις διατήρησης αλλά και σε κάθε περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένο πολίτη, επιστήμονα, μελετητή για την καλύτερη γνώση της βιοποικιλότητας της περιοχής, την σύνταξη Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, Προτύπων Περιβαλλοντικής Δέσμευσης όσο και Ειδικών Οικολογικών Αξιολογήσεων.

Μια πρώτη αδρή αξιολόγηση των αποτελεσμάτων αυτών των μελετών μας δείχνει πως η λειτουργία του Φορέα Διαχείρισης κατάφερε ιδιαίτερα με την παρουσία του Τμήματος Εποπτείας & Φύλαξης στο πεδίο να μειώσει τις περιβαλλοντικές παρανομίες ( πχ Λαθροθηρία, λαθραλιεία, αυθαίρετα κτλ) κι έτσι να μην βρισκόμαστε μακριά από τα αρχικά οικολογικά δεδομένα της περιοχής που πρώτη κατέγραψε η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΕΠΜ) και η οποία εκπονήθηκε για τον χαρακτηρισμό της περιοχής ως Εθνικό Πάρκο. Αν μάλιστα η ανταπόκριση των συναρμόδιων υπηρεσιών της δημόσιας διοίκησης στα πάμπολα έγγραφά μας ήταν πιο μεγάλη ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας μας , εκτιμούμε πως θα είχαμε καταφέρει ακόμα καλύτερα αποτελέσματα στους στόχους διατήρησης.

Σημαντική επίσης για την θαλάσσια χελώνα Caretta caretta που γεννά και τρέφεται στην λιμνοθάλασσα υπήρξε η εφαρμογή του προγράμματος Pro.Act.Natura 2000 στο πλαίσιο διασυνοριακής συνεργασίας Ελλάδας-Ιταλίας.

Κατά την διαδικασία εφαρμογής του προγράμματος ολοκληρώθηκε η χαρτογράφηση του ενδιαιτήματος με τα λιβάδια Ποσειδωνίας στο μέτωπο της λιμνοθάλασσας, καταγράφηκε η αναπαραγωγική της δραστηριότητα, έγιναν γενετικές αναλύσεις, τοποθετήθηκαν πομποί σε χελώνες για την μετέπειτα παρακολούθησή τους, ενημερώθηκαν & ευαισθητοποιήθηκαν μέλη της αλιευτικής κοινότητας για την εμπλοκή τους σε δράσεις διάσωσης και περίθαλψης.

Τέλος εκπονήθηκε Σχέδιο Διαχείρισης της χελώνας Caretta caretta για την περιοχή το οποίο και στάλθηκε αρμοδίως στο ΥΠΕΝ .Κατά την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της έρευνας διαπιστώθηκε πως τον μεγαλύτερο κίνδυνο για σκόπιμο ή τυχαίο θάνατο διατρέχει το είδος στη θάλασσα λόγω της αλληλεπίδρασής του με τις διάφορες αλιευτικές δραστηριότητες. Σημαντική απειλή φαίνεται να είναι τα σκόπιμα χτυπήματα σε καβούκι και κεφάλι, ακολουθεί η συμπτωματική κατάποση –παγίδευση σε αγκίστρια και πετονιές , τα τραύματα σε κεφάλι και καβούκι από προσκρούσεις σε σκάφη και η παγίδευση σε διβάρια.

Ένα σύνολο μελετών που έχει εκπονήσει επίσης ο Φορέας Διαχείρισης αφορά την νομιμοποίηση των ιχθυτροφείων και την καλύτερη λειτουργία τους με αμοιβαίο όφελος για την ιχθυολογική εκμετάλλευση, την καλή κατάσταση της ορνιθοπανίδας οσο και την προστασία της λιμνοθάλασσας.

Στο πλαίσιο αυτό ο Φορέας Διαχείρισης πραγματοποίησε μελέτες που αφορούν:

α) Τοπογραφική αποτύπωση υποδομών ιχθυοτροφίων Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου-Αιτωλικού

β) Διερεύνηση των Μηχανισμών Μεταφοράς Φερτών Υλών στο Βορειοδυτικό Τμήμα του Πατραϊκού Κόλπου, με έμφαση στην περιοχή των αμμονησίδων έμπροσθεν των στομίων των Λιμνοθαλασσών Ανατολικής Κλείσοβας και Θολής

γ) Καταγραφή & αξιολόγηση των περιβαλλοντικών συνθηκών στις οποίες οφείλεται η πρόκληση μαζικών θανάτων ψαριών σε αύλακες που καταλήγουν στη Λ/Θ Μεσολογγίου.

Ιδιαίτερα η μελέτη α βοήθησε καταλυτικά στην διαδικασία νομιμοποίησης των ιχθυοτροφείων αξιοποιώντας διατάξεις του νόμου από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, ενώ η μελέτη β προτείνει μια σειρά έργων που θα εξυπηρετούσαν την μη φραγή των στομίων των ιχθυοτροφείων και η μελέτη γ αποδεικνύει κυρίως τη σημασία της καλύτερης λειτουργίας των ελαιοτριβείων και ιδιαίτερα της μη απόρριψης λυμάτων της επεξεργασίας του ελαιοκάρπου σε αύλακες.

Σχετικά με την διευκόλυνση της κυκλοφορίας των υδάτων εντός της λιμνοθάλασσας και την βελτίωση της κατάστασης των φυσικοχημικών παραμέτρων σε αυτή, ο Φορέας Διαχείρισης έχει πραγματοποιήσει μια σειρά μελετών όπως:

α) Μελέτη αντιμετώπισης προβλημάτων ποιότητας νερών από την λειτουργία των αντλιοστασίων

β) Μελέτη – Έρευνα – Εφαρμογή για την ασφαλή επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων λυμάτων βιολογικών καθαρισμών

γ) Αποτύπωση υψομετρική βυθού Βόρειας Κλείσοβας και Πλώσταινας και αξιολόγηση δυνατότητας παρεμβάσεων επαναφοράς και ρύθμισης της επικοινωνίας με τη θάλασσα

δ) Διερεύνηση και Βελτίωση της Υδρονομικής Κυκλοφορίας (Ανανέωσης) των Υδάτων στην Περιοχή Νίδοβα, Λ/Θ Αιτωλικού, με χρήση Αριθμητικού Ομοιώματος Κυκλοφορίας ε) Προκαταρκτική Μελέτη Διαχείρισης Υδάτων Βόρειου τμήματος Ανατολικής Κλείσοβας και Διάνοιξης επικοινωνίας Υδάτων Πλώσταινας.

Στόχος των προαναφερόμενων μελετών υπήρξε η καλύτερη γνώση των υπό μελέτη αντικειμένων και η συνεισφορά του Φορέα Διαχείρισης ως επικουρικού οργανισμού στην διαβούλευση με τις αρμόδιες αρχές όσον αφορά την επίλυση σημαντικών προβλημάτων που ταλανίζουν την περιοχή για χρόνια.

Οι μελέτες αυτές όπως και οι υπόλοιπες που έχουν αναφερθεί πιο πάνω έχουν κοινοποιηθεί στο παρελθόν στις αρμόδιες υπηρεσίες του δημοσίου με αποφασιστικό και εκτελεστικό ρόλο καθώς και στις αρχές των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης.

Όσον αφορά την διαχείριση των απορριμμάτων που οι ανεξέλεγκτες χωματερές υποβαθμίζουν τόσο την ποιότητα ζωής των κατοίκων όσο και την κατάσταση των ενδιαιτημάτων ο Φορέας Διαχείρισης πραγματοποίησε δυο μελέτες

α) Καταγραφή και αξιολόγηση χώρων ανεξέλεγκτης απόθεσης απορριμμάτων και

β) Μελέτη Προσδιορισμού χώρων απόθεσης αδρανών υλικών.

Μάλιστα σε σχέση και με βάση την πρώτη μελέτη έχει εντάξει έργο στο πλαίσιο της σημερινής προγραμματικής περιόδου για την χρηματοδότηση από το ΥΜΕΠΕΡΑΑ του καθαρισμού των χώρων ανεξέλεγκτης απόθεσης απορριμμάτων εντός του Εθνικού Πάρκου Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου-Αιτωλικού.

Τέλος ο Φορέας Διαχείρισης αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις των εποχών εδώ και αρκετό καιρό έχει εκπονήσει μελέτη με τίτλο «Καταγραφή ανθρωπογενών και κλιματικών αλλαγών και της επίδρασής τους στο Εθνικό Πάρκο Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου -Αιτωλικού» ενώ παράλληλα έχει ασχοληθεί με την προσέλκυση οικοτουρισμού στην περιοχή της Λιμνοθάλασσας τόσο με την συμμετοχή του στην πρόταση του «Διαζώματος» για την δημιουργία της « Διαδρομής Φύσης & Πολιτισμού στον Νομό Αιτωλοακαρνανίας» όσο και με την υποβολή στο Υπουργείο Πολιτισμού της αίτησης του για την ένταξη στον εθνικό κατάλογο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας της παραδοσιακής αλιείας. Μάλιστα στο πλαίσιο της Διαδρομής Φύσης & Πολιτισμού όπου και θα αξιοποιηθεί τόσο το φυσικό περιβάλλον όσο και τα αρχαία θέατρα ως πόλος έλξης τουριστών στην περιοχή μας έχει εκπονήσει την μελέτη για «Προτεινόμενα έργα περιβαλλοντικής υποδομής στο πλαίσιο της «Διαδρομής Φύσης & Πολιτισμού».

Σε επόμενα Δελτίο Τύπου του Φορέα Διαχείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου-Ακαρνανικών Ορέων θα σας ενημερώσουμε ενδελεχώς για τις δραστηριότητες του Φ.Δ./Λ.Μ. – Α.Ο. σχετικά με την περιβαλλοντική εκπαίδευση- δράσεις ενημέρωσης – ευαισθητοποίησης , τις γνωμοδοτήσεις καθώς και την εποπτεία/φύλαξη του Εθνικού Πάρκου. Κι όλα αυτά σύμφωνα με την ρήση του Εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού «Εθνικό είναι το Αληθές»