Μύθος ή αλήθεια: Για μία ψήφο δεν έγιναν τα Ελληνικά επίσημη γλώσσα του Κόσμου

Πολλοί από μας μάθαμε αυτή την ιστορία στο σχολείο και μάλιστα από τα πιο «επίσημα» που θα μπορούσαμε τότε. Αυτά τον δασκάλων – καθηγητών μας. Άλλοι το ακούσαμε από διήγηση κάποιου μεγαλύτερου, ενώ κάποιοι άλλοι το μάθαμε από φίλους μας, οι οποίοι με τη σειρά τους το είχαν μάθει -πιθανότατα- από το σχολείο τους.

Το σίγουρο είναι το εξής: Η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων έχει ακούσει κάπου, κάποτε στη ζωή τους πως η ελληνική γλώσσα έχασε μια μεγάλη ιστορική ψηφοφορία για μία μόνο ψήφο.

Σύμφωνα πάντα με την εν λόγω ιστορία, εφόσον η γλώσσα μας κέρδιζε εκείνη την ψηφοφορία θα γινόταν η επίσημη γλώσσα του νεοσύστατου Κράτους των ΗΠΑ, μετά τη διακήρυξη της αμερικανικής ανεξαρτησίας το 1776. Συνεπώς, ήταν πάρα πολύ πιθανό -βάσει πάντα της ιστορίας αυτής- η Ελληνική γλώσσα να ήταν η… γλώσσα που θα μιλάει όλος ο πλανήτης.

Με λίγα λόγια να είναι αυτό που είναι τα Αγγλικά αυτή τη στιγμή.

Σήμερα λοιπόν, εν έτει 2022, πάρα πολλοί Έλληνες πιστεύουν ότι αυτή η μία «καταραμένη» ψήφος ευθύνεται που η ελληνική δεν έγινε η διεθνής γλώσσα της υφηλίου, χάνοντας στη σχετική ψηφοφορία από την αγγλική.

Το ενδιαφέρον είναι πως η ιστορία αυτή εμφανίζεται σε διάφορες περιοχές του κόσμου, όπως τις ΗΠΑ και την Γερμανία, μέσα από διαφορετικές εκδοχές με εναλλαγή της πρωταγωνίστριας γλώσσας σε γερμανικά, ολλανδικά, ελληνικά, ισπανικά, γαλλικά ή εβραϊκά.

Πρόκειται για αστικό μύθο…

Ο μύθος είναι γνωστός στις ΗΠΑ και την Γερμανία με την εκδοχή ότι ο Φρέντερικ Μούλενμπεργκ, ο πρώτος πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ απέτρεψε την γερμανική γλώσσα από το να γίνει η επίσημη γλώσσα των ΗΠΑ.

Σύμφωνα με το Wikipedia, ο κόκκος της αλήθειας πίσω από αυτήν την εκδοχή βρίσκεται σε μια ψηφοφορία της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ του 1794, όπου μια ομάδα Γερμανών μεταναστών ζήτησε την μετάφραση ορισμένων νόμων στα γερμανικά.

Η αίτηση αυτή απορρίφθηκε με 42 ψήφους υπέρ και 41 κατά και για τον Μούλενμπεργκ, ο ίδιος γερμανικής καταγωγής και Πρόεδρος της Βουλής, ειπώθηκε ότι ανέφερε πως «όσο πιο γρήγορα οι Γερμανοί μετανάστες γίνουν Αμερικανοί, τόσο το καλύτερο». Παρόλα αυτά δεν είναι εφικτό να διαπιστωθεί εάν ο Μούλενμπεργκ απήχε από την συγκεκριμένη ψηφοφορία ή έριξε την καθοριστική ψήφο.

Οι ΗΠΑ δεν έχουν κάποια θεσμικά κατοχυρωμένη επίσημη γλώσσα, με τα αγγλικά να είναι η ντε φάκτο γλώσσα που χρησιμοποιείται καθημερινώς και ευρέως και επομένως να κερδίζει την δεσπόζουσα θέση ως κυρίαρχη γλώσσα του κράτους. Ανά διαστήματα, συγκεκριμένες πολιτείες έχουν θεσπίσει δικούς τους νόμους για τις επίσημες γλώσσες τους.

Ιστορία της εκδοχής

Ο Φρανζ φον Λόερ, συγγραφέας ενός γερμανικού βιβλίου του 1847 που περιείχε μια πρώιμη εκδοχή του μύθου.

Ο μύθος έχει μακρά ιστορία και οδήγησε στην έκδοση πλήθους αναλύσεων και άρθρων από τα τέλη της δεκαετίας του 1920 μέχρι τις αρχές τις δεκαετίας του 1950 οι οποίες επεξηγούσαν γιατί η ιστορία αυτή δεν είναι πραγματική.

Η ιστορία άρχισε να καλείται «Ο μύθος του Μούλενμπεργκ» τουλάχιστον από τα τέλη της δεκαετίας του 1940. Παρ’ όλα αυτά ο μύθος συνεχίζει και αντέχει. Για παράδειγμα, το 1987, ένα γράμμα από έναν πρώην εκλεγμένο επίσημο από το Μιζούρι, που εκδόθηκε σε μια στήλη της Αν Λάντερς (Ask Ann Landers), εξηγούσε την σημασία που έχει η ψήφος. Μέσα στο γράμμα εμπεριείχε μια λίστα από γεγονότα που καθορίστηκαν από μια ψήφο από τα τοπικά εκλογικά του έγγραφα, συμπεριλαμβανομένου και αυτού που «το 1776, μια ψήφο έδωσε στην Αμερική την αγγλική παρά την γερμανική γλώσσα». Στην πραγματικότητα, εκδοχές αυτού του λανθασμένα καταχωρημένου καταλόγου από γεγονότα, προηγούνται της αναφοράς στην στήλη της Λάντερς.

Το συγκεκριμένο περιστατικό πυροδότησε σε έναν καινούργιο κύκλο από ειδήσεις, οι οποίες ξανά υποδείκνυαν ότι αυτός είναι απλώς ένας μύθος. Ανενημέρωτη για αυτές τις ειδήσεις, η Αν Λάντερς επανέκδοσε την συγκεκριμένη στήλη τον Νοέμβριο του 1996, οπότε και ένα κύμα από αντιδράσεις ανάγκασαν την Λάντερς να ξεκαθαρίσει το θέμα σε μια από τις επόμενες στήλες. Σύμφωνα με ένα γράμμα, με το οποίο ο συγγραφέας του «ικέτευε την Λάντερς να καταπολεμήσει αυτό το αποκύημα της φαντασίας οπουδήποτε το έβρισκε μπροστά της», ο μύθος κέρδισε έδαφος κατά την δεκαετία του 1930 εξαιτίας του έργου Ναζιστών προπαγανδιστών.

Μια άλλη εκδοχή του μύθου πραγματώνει την ψηφοφορία το 1774 διεξαγόμενη από το Ηπειρωτικό Κονγκρέσο (Continental Congress), που παρουσιάστηκε στο Ripley’s Believe It or Not! κιόλας από το 1930. Το Ripley’s συμπεριέλαβε τον μύθο και σε ένα βιβλίο το 1982. Η εκδοχή του Ripley’s αποδίδει την ιστορία σε ένα γράμμα φερόμενο από τον Χάινριχ Μελιόρ Μούλενμπεργκ (Heinrich Melchior Muhlenberg) εκδομένο στην Χάλλε το 1887.

Οι περισσότερες πηγές αποδίδουν ως πηγή του μύθου τον Φρανζ φον Λόερ (Franz von Löher). Ο Λόερ ήταν Γερμανός επισκέπτης στην Αμερική που εξέδωσε το βιβλίο Geschichte und Zustände der Deutschen in Amerika (Ιστορία και επιτεύγματα των Γερμανών στην Αμερική) το 1847.

Ο Λόερ από ότι φαίνεται τοποθέτησε την καθοριστική ψηφοφορία μόνο στην Πενσυλβάνια, ώστε να γίνουν τα γερμανικά επίσημη γλώσσα της συγκεκριμένης πολιτείας και όχι γενικώς των ΗΠΑ. Η Φιλαδέλφεια ήταν η έδρα του Κογκρέσου των ΗΠΑ την εποχή εκείνη, ήταν όμως παράλληλα και η πρωτεύουσα της Πενσυλβάνιας. Για να γίνουν τα πράγματα ακόμη πιο πολύπλοκα, ο Μούλενμπεργκ τέλεσε ως πρόεδρος της Βουλής της Πολιτείας της Πενσυλβάνιας, πρωτού τελέσει τον ίδιο ρόλο στο Κογκρέσο των ΗΠΑ. Σύμφωνα με τον Λόερ η ψηφοφορία ήταν ισόπαλη, με τον Μούλενμπεργκ να δίνει την καθοριστική ψήφο υπέρ της αγγλικής.

Ελληνική εκδοχή του μύθου

Στην Ελλάδα ο μύθος έγινε γνωστός με την θέση της γερμανικής να παίρνει η αρχαία ελληνική γλώσσα. Σύμφωνα με αυτήν την εκδοχή, σε μια καθοριστική ψηφοφορία που τοποθετείται χρονικά αμέσως μετά την έγκριση της διακήρυξης της ανεξαρτησίας των ΗΠΑ από το Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών, δηλαδή γύρω στο 1776 σε συμφωνία με την εκδοχή Μούλενμπεργκ, οι νεοσύστατες Ηνωμένες Πολιτείες καλούνταν να αποφασίσουν την επίσημη γλώσσα του κράτους.

Εξαιτίας της θύμησης της αποικιοκρατίας που προκαλούσαν τα αγγλικά για τους Αμερικανούς, υπήρξε η πρόταση να γίνει επίσημη γλώσσα η αρχαία ελληνική, μιας και θύμιζαν το μέρος που γεννήθηκε το πολίτευμα της δημοκρατίας.

Η εκδοχή αυτή φέρεται να αποδίδεται από κάποιες πηγές στον Ξενοφώντα Ζολώτα, σύμφωνα με τις οποίες δήλωσε γύρω στα μέσα του 20ου αιώνα: «Ο Ουάσιγκτον, ο Τζέφερσον, ο Άνταμς και άλλοι όταν συνέτασσαν το Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών στα 1787 – που ισχύει με μερικές νέες παραγράφους, που ψηφίστηκαν για προσαρμογή στις νέες εξελίξεις, μέχρι σήμερα στον αρχικό κορμό του – είχαν προτείνει η γλώσσα του νέου κράτους να είναι η αρχαία ελληνική, προς τιμή της γλώσσας του Έθνους εκείνου, που πρώτο γέννησε και ελίκνισε τη Δημοκρατία και τη διέδωσε στον κόσμο. Για μία ψήφο μόνο προκρίθηκε και υιοθετήθηκε τελικά η αγγλική αντί της αρχαίας ελληνικής».

Υπάρχει και μια δεύτερη εκδοχή με πρωταγωνίστρια την αρχαία ελληνική γλώσσα, όπου για μία ψήφο δεν ήταν ικανή να γίνει η επίσημη διεθνής γλώσσα της υφηλίου.

Άλλες εκδοχές

Ο μύθος έχει γίνει γνωστός και με άλλες εκδοχές όπως προαναφέρθηκε, εκτός των προηγούμενων δύο. Συγκεκριμένα, την καθοριστική ψηφοφορία υποτίθεται ότι έχουν χάσει και τα γαλλικά και τα εβραϊκά, τα πρώτα προτεινόμενα ως η γλώσσα του «ορθού λόγου», ενώ τα δεύτερα ως η γλώσσα που δήθεν επιλέχθηκε για την συγγραφή της Παλαιάς Διαθήκης.

in.gr