Παγκόσμια Ημέρα της Γης: Οι κλιματικές αλλαγές στην Αιτωλοακαρνανία

Η Ημέρα της Γης γιορτάζεται κάθε χρόνο από το 1970, στις 22 Απριλίου,  με στόχο την κινητοποίηση ανθρώπων, κυβερνήσεων, επιχειρήσεων και οργανισμών, για ένα καθαρό πλανήτη.

Η κλιματική αλλαγή έχει σημαντικό αντίκτυπο στο έδαφος, ενώ οι αλλαγές στη χρήση της γης και στο έδαφος μπορούν είτε να επιταχύνουν είτε να επιβραδύνουν την κλιματική αλλαγή.

Οι ερευνητές μπορούν ήδη να διαπιστώσουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής παγκοσμίως και στο ευρωπαϊκό έδαφος. Για παράδειγμα, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος με τίτλο Climate change, impacts and vulnerability in Europe (Κλιματική αλλαγή, επιπτώσεις και ευπάθεια στην Ευρώπη), η υγρασία του εδάφους έχει μειωθεί σημαντικά στην περιοχή της Μεσογείου και έχει αυξηθεί σε μέρη της βόρειας Ευρώπης από τη δεκαετία του 1950.

Η έκθεση προβλέπει ανάλογες επιπτώσεις για τις προσεχείς δεκαετίες, δεδομένου ότι η άνοδος των μέσων θερμοκρασιών συνεχίζεται και τα πρότυπα βροχόπτωσης μεταβάλλονται.

Η συνεχής μείωση της υγρασίας του εδάφους μπορεί να εντείνει την ανάγκη άρδευσης στη γεωργία και να οδηγήσει σε μικρότερες σοδειές, ακόμη και σε ερημοποίηση, με πιθανώς δραματικές επιπτώσεις στην παραγωγή τροφίμων.

Συνολικά 13 κράτη μέλη της ΕΕ έχουν δηλώσει ότι πλήττονται από το φαινόμενο της ερημοποίησης. Παρά την αναγνώριση αυτή, σε πρόσφατη έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου συνάγεται το συμπέρασμα ότι η Ευρώπη δεν έχει σαφή εικόνα των προκλήσεων που συνδέονται με την ερημοποίηση και την υποβάθμιση της γης, καθώς και ότι οι ενέργειες που έχουν αναληφθεί για την καταπολέμηση της ερημοποίησης στερούνται συνοχής.

Οι μεταβολές στις εποχικές θερμοκρασίες μπορούν επίσης να μεταβάλουν τους ετήσιους κύκλους των φυτών και των ζώων, οδηγώντας σε μικρότερες σοδειές. Για παράδειγμα, η άνοιξη μπορεί να έρχεται νωρίτερα και τα δέντρα μπορεί να ανθίζουν προτού οι επικονιαστές γονιμοποιήσουν τα άνθη τους μεταφέροντας τη γύρη.

Με την αναμενόμενη αύξηση του πληθυσμού, η παγκόσμια παραγωγή τροφίμων πρέπει να αυξηθεί και όχι να μειωθεί. Η ανάγκη για αύξηση της παραγωγής συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με τη διατήρηση του εδάφους σε υγιή κατάσταση και τη βιώσιμη διαχείριση των γεωργικών εκτάσεων.

Παράλληλα, υπάρχει αυξανόμενη ζήτηση για βιοκαύσιμα και άλλα προϊόντα με βάση φυτά λόγω της επείγουσας ανάγκης για αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων και αποτροπή των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Επίσης, στην έκθεση του ΕΟΠ σχετικά με τις επιπτώσεις και την ευπάθεια επισημαίνονται και άλλες επιπτώσεις στο έδαφος που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, συμπεριλαμβανομένης της διάβρωσης, η οποία μπορεί να επιταχυνθεί από ακραία κλιματικά φαινόμενα, όπως έντονη βροχόπτωση, ξηρασία, κύματα καύσωνα και καταιγίδες.

Πέραν του ότι προκαλεί την απώλεια εκτάσεων γης, η άνοδος της στάθμης των θαλάσσιων υδάτων ενδέχεται να επιφέρει μεταβολές στο έδαφος σε παράκτιες περιοχές ή να μεταφέρει ρύπους, μεταξύ άλλων και αλάτι, από τη θάλασσα.

Όσον αφορά τη χρήση της γης, η κλιματική αλλαγή ενδέχεται να αχρηστεύσει ή να καταστήσει λιγότερο παραγωγικές ορισμένες γεωργικές εκτάσεις, κυρίως στον νότο, ενώ είναι πιθανό να δημιουργήσει νέες δυνατότητες σε βορειότερες περιοχές. Στον τομέα της δασοκομίας, η μείωση οικονομικώς πολύτιμων ειδών δένδρων ενδέχεται να επιφέρει μείωση της αξίας της δασικής γης στην Ευρώπη κατά 14 έως 50 % έως το 2100.

Σε πρόσφατη έκθεση του ΕΟΠ σχετικά με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τη γεωργία επισημαίνεται ότι οι συνολικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα μπορούσαν να επιφέρουν σημαντική απώλεια για τον ευρωπαϊκό γεωργικό τομέα: απώλεια έως και 16 % στα γεωργικά εισοδήματα στην ΕΕ έως το 2050, με μεγάλες αποκλίσεις ανά περιοχή.

Ωστόσο, η μεγαλύτερη ίσως ανησυχία που προκαλεί η κλιματική αλλαγή και η οποία σχετίζεται με το έδαφος είναι το διοξείδιο του άνθρακα και το μεθάνιο που αποθηκεύονται στα μόνιμα παγωμένα εδάφη στην αρκτική περιοχή, κυρίως στη Σιβηρία. Με την άνοδο των παγκόσμιων θερμοκρασιών, τα μόνιμα παγωμένα εδάφη λιώνουν.

Αυτή η απόψυξη έχει ως αποτέλεσμα την αποσύνθεση της οργανικής ύλης που είναι παγιδευμένη στο μόνιμα παγωμένο έδαφος, η οποία μπορεί να οδηγήσει στην απελευθέρωση τεράστιων ποσοτήτων αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, που με τη σειρά της θα μπορούσε να προκαλέσει την επιτάχυνση της υπερθέρμανσης του πλανήτη πέραν του ανθρώπινου ελέγχου.

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΩΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ ΣΤΗΝ ΠΔΕ

Σύμφωνα με τα όσα προβλέπονται στο Περιφερειακό Σχέδιο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΠεΣΠΚΑ) και με βάση την εκτίμηση των αναμενόμενων κλιματικών μεταβολών στην ΠΔΕ προκύπτει ότι το κλίμα της Περιφέρειας θα είναι τις επόμενες δεκαετίες πιο θερμό και πιο ξηρό, με σημαντική μείωση των βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων και με αύξηση της συχνότητας εμφάνισης ακραίων φαινομένων (κυρίως ξηρασία, πλημμύρες και κύματα καύσωνα). Στις κλιματικές μεταβολές που αναμένεται να επηρεάσουν την περιφέρεια συγκαταλέγεται και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας.

Συνοπτικά οι κλιματικές μεταβολές που εκτιμήθηκαν για την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος αναφέρονται ακολούθως:

Αναμένεται άνοδος της μέσης θερμοκρασίας της ΠΔΕ, σε όλα τα σενάρια και τις χρονικές περιόδους που μελετήθηκαν Η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας κυμαίνεται από 0,45oC (RCP2.6, 2011 – 2030) έως 3,92oC (RCP8.5, 2081 – 2100)

Μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα, η μέση θερμοκρασία στην ΠΔΕ, θα συγκρατηθεί κάτω από τους 2oC, τόσο στο ευμενές όσο και στο ενδιάμεσο σενάριο, ενώ στο δυσμενές σενάριο η αύξηση της θερμοκρασίας θα ακολουθήσει τις αντίστοιχες προβλέψεις σε παγκόσμιο επίπεδο φτάνοντας τους 3,92oC.

Οι μέγιστες θερμοκρασίες θερινής περιόδου αναμένεται να αυξηθούν περισσότερο από τη μέση θερμοκρασία (4,51oC, RCP 8.5/2081 – 2100).

Οι μεγαλύτερες αυξήσεις αναμένονται στην ΠΕ Αιτωλ/νίας και ιδιαίτερα στους δήμους Αμφιλοχίας, Αγρινίου και Θέρμου.

Αύξηση αναμένεται να παρουσιάσει και η μέση θερμοκρασία χειμερινής περιόδου με τον δήμο Καλαβρύτων να έχει τη μεγαλύτερη αύξηση (3,80oC, RCP 8.5/2081 – 2100).

Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας για ψύξη, αναμένεται να αυξηθεί σε όλα τα εξεταζόμενα σενάρια, εν αντιθέσει με τη ζήτηση ενέργειας για θέρμανση η οποία θα μειωθεί.

Ο αριθμός των ημερών που είναι πολύ πιθανή η εκδήλωση πυρκαγιάς, θα αυξηθεί κατά 20 περίπου ημέρες, στο δυσμενές σενάριο, την περίοδο 2081- 2100.

Οι βροχοπτώσεις αναμένεται σταδιακά να μειωθούν στο ευμενές και δυσμενές σενάριο.

Η ΠΕ Ηλείας καθώς και οι δήμοι Καλαβρύτων, Ερυμάνθου και Δυτικής Αχαΐας φαίνεται ότι θα αντιμετωπίσουν το μεγαλύτερο πρόβλημα.

Αντίστοιχα με τη βροχόπτωση, αναμένεται σταδιακά να μειωθεί και ο αριθμός των υγρών ημερών του έτους στην Περιφέρεια.

Οι συνεχόμενες ημέρες χωρίς βροχόπτωση αναμένεται να αυξηθούν κατά 33 περίπου ημέρες, στο δυσμενές σενάριο, την περίοδο 2081-2100.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα ξηρασίας αναμένεται να αντιμετωπίσουν οι δήμοι της Αιτωλοακαρνανίας και ο δήμος Πατρέων.

Από πλευράς ανέμων δεν αναμένονται σημαντικές αλλαγές στην περιοχή μελέτης σε σχέση με την περίοδο αναφοράς.

Ο αριθμός των ημερών που η μέγιστη θερμοκρασία θα υπερβαίνει τους 35οC, θα αυξηθεί σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα κατά 16 ημέρες περίπου, σε

σχέση με την περίοδο αναφοράς, στο δυσμενές σενάριο.

Ακόμα μεγαλύτερη αναμένεται να είναι τις επόμενες δεκαετίες η αύξηση του αριθμού ημερών με Tmin > 20oC (τροπικές νύχτες).

Η αύξηση κατά μέσο όρο κυμαίνεται από +8 ημέρες περίπου (στο ευμενές και ενδιάμεσο σενάριο, την περίοδο 2011-2030) έως +56 ημέρες περίπου (στο δυσμενές σενάριο, την περίοδο 2081-2100).

Οι μεταβολές της θερμοκρασίας (σε συνδυασμό με μεταβολές στην υγρασία) αναμένεται να αυξήσουν τον αριθμό ημερών του έτους στις οποίες θα υπάρχει μεγάλη δυσφορία για τον πληθυσμό.

Ο αριθμός των ημερών του έτους με πολύ βαριά βροχόπτωση (η οποία μπορεί να συνδέεται με πλημμυρικά φαινόμενα), δεν αναμένεται να έχει μεγάλη διακύμανση ανάμεσα στις εξεταζόμενες χρονικές περιόδους, ούτε μεταξύ των σεναρίων.

Οι περισσότερες ημέρες ετησίως με πολύ βαριά βροχόπτωση αναμένονται βραχυπρόθεσμα και μάλιστα στο ευμενές σενάριο (20,85 ημέρες).

Οι ψυχρές εισβολές στην Περιφέρεια θα μειωθούν μελλοντικά σε όλα τα σενάρια.

Μετά το 2080 ο η μείωση θα φτάσει έως -15,43 ημέρες στο δυσμενές σενάριο.

Αντίστοιχα, οι χιονοπτώσεις αναμένεται να μειωθούν στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας τις επόμενες δεκαετίες στο ενδιάμεσο και δυσμενές σενάριο.

Την περίοδο 2081 – 2100, η μείωση αναμένεται να φτάσει έως 81% στο δυσμενές σενάριο.

Αντίστοιχα με την ποσότητα χιονόπτωσης θα μειωθεί και ο αριθμός ημερών με χιονόπτωση.

Την περίοδο 2081-2100 οι μέρες με χιονόπτωση θα μειωθούν κατά 6 περίπου σε σχέση με την περίοδο αναφοράς, στο δυσμενές σενάριο.

Η στάθμη της θάλασσας μελλοντικά θα ανέβει.

Η μέγιστη τιμή της ανόδου θα κυμανθεί από 3cm (την περίοδο 2011-2030, ανεξαρτήτως σεναρίου) έως 19cm (σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, στο δυσμενές σενάριο).

https://www.e-ea.gr/