Σαν σήμερα, πεθαίνει το 1824 στο Μεσολόγγι ο Λόρδος Βύρων – Το μήνυμα της ΠτΔ (Photos)

Σαν σήμερα, πεθαίνει το 1824 στο Μεσολόγγι ο Λόρδος Βύρων, το κατ’ εξοχήν εμβληματικό πρόσωπο του φιλελληνισμού, ο πιο διάσημος από τους φιλέλληνες που συνέβαλαν στη διεθνοποίηση του ελληνικού αγώνα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1820. Ο ποιητής που ήρθε στην επαναστατημένη Ελλάδα κάνοντας πράξη τους στίχους από το επικό του ποίημα Δον Ζουάν: «Θα πολεμήσω, έστω και με λέξεις (και αν η τύχη το θελήσει/ και με πράξεις) πλάι σ’ εκείνους που με σκέψη πολεμάνε/ ενάντια στης σκέψης τους εχθρούς τους πιο αισχρούς/ που ήταν και είναι οι τύραννοι και οι συκοφάντες».

Στη μνήμη του καθιερώθηκε η σημερινή ημέρα ως Ημέρα Φιλελληνισμού και Διεθνούς Αλληλεγγύης. Στη μνήμη του, και στη μνήμη όλων εκείνων που είδαν την Ελλάδα ως μια «cosa mentale», ως μια πνευματική υπόθεση, παρασημοφορήσαμε σήμερα, θέλοντας να τιμήσουμε τη διαχρονική αξία του φιλελληνισμού, τρεις διακεκριμένους Αμερικανούς αρχαιολόγους: τον δόκτορα Jack L. Davis, την δόκτορα Sharon (Shari) R. Stocker και τον δόκτορα Charles K. Williams. Το ανασκαφικό τους έργο, οι αρχαιολογικές τους μελέτες, αλλά και η σύνδεσή τους με τη σύγχρονη Ελλάδα, δίνουν το μέτρο του σύγχρονου φιλελληνισμού.

Αναφέρθηκα στη διαχρονική αξία του φιλελληνισμού, γιατί πρόκειται για ένα φαινόμενο που δεν ανέτειλε με την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης, αλλά έχει αρχαιότατες ρίζες. Εκκινεί από την αρχαία Ρώμη και τον Κικέρωνα, επεκτείνεται στην Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό, συνδέεται με την προσπάθεια της Δύσης να ενσωματώσει στις αποσκευές της τον ελληνικό τρόπο του στοχάζεσθαι και του πράττειν όπως τον έβλεπε να ενσαρκώνεται στα αρχαία ελληνικά κείμενα και στην κλασική τέχνη, σύμβολα της πολιτικής ελευθερίας και αντανάκλασή της. Ήδη από τα πρώτα επαναστατικά σκιρτήματα των υπόδουλων Ελλήνων, οι Ευρωπαίοι λάτρεις του ελληνικού ιδεώδους βλέπουν την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Τούρκους ως επιβεβαίωση των αρετών του κλασικού πολιτισμού, ως κατατρόπωση της φαυλότητας και της τυραννίας.

Ποιητικά εκφράζουν αυτή την αντίληψη ο Μπάιρον στα «Νησιά της Ελλάδας», ο Σέλεϊ στο «Ελλάς», ο Χέλντερλιν στον «Υπερίωνα», και ο Ουγκώ στην ποιητική του συλλογή «Les Orientales», εμπνευσμένη από τον Ελληνικό Αγώνα της ανεξαρτησίας. Μουσικά ο Ροσίνι, με την τραγωδία του «Η Πολιορκία της Κορίνθου», ο Μπερλιόζ με το έργο «Ηρωϊκή σκηνή: Η Ελληνική επανάσταση», και δεκάδες άλλοι που έγραψαν τριακόσια περίπου φιλελληνικά τραγούδια, με τίτλους όπως «Η αφύπνιση των Ελλήνων», «Ο αποχαιρετισμός του κλέφτη», «Η τελευταία μέρα του Μεσολογγίου». Και βεβαίως την εκφράζουν εικαστικά, με κορυφαίο τον Ευγένιο Ντελακρουά.
Την ίδια εποχή, στην Ευρώπη εξαπλώνονται ανατρεπτικές φιλελεύθερες ιδέες και αναπτύσσονται τα μεγάλα κοινωνικά και πολιτικά ρεύματα της νεωτερικότητας που θα κλονίσουν τα θεμέλια του παλαιού κόσμου. Μέσα σ’ αυτή την πυρετική ατμόσφαιρα σχηματίζονται φιλελληνικές επιτροπές και καταφθάνουν ομάδες ενόπλων για να πολεμήσουν στο πλευρό των εξεγερμένων Ελλήνων. Παράφοροι νέοι, φλογισμένοι από το ρομαντικό ιδεώδες της πάλης ενάντια στην τυραννία, πρόθυμοι να δώσουν τη ζωή τους στην υπεράσπιση μιας πνευματικής, ουσιαστικά, υπόθεσης.

Ενός οράματος ελευθερίας και αυτοπροσδιορισμού που ζωντάνευε πατρίδες και έχτιζε νέα πρότυπα κοινωνιών.
Ο φιλελληνισμός είναι ένα φαινόμενο εξαιρετικά σύνθετο και πολυδιάστατο, επεκτάθηκε σε όλες τις κοινωνικές τάξεις, εμφάνισε αυξομειώσεις δράσης και συμμετοχής, όπως και όλα τα κινήματα που άλλαξαν τις τύχες του κόσμου.

Για πρώτη, ωστόσο, φορά, άνθρωποι από όλη την Ευρώπη και την Αμερική τάσσονται αλληλέγγυοι στον αγώνα ενός ξένου λαού για την ελευθερία του. Η θυελλώδης αυθορμησία και η αγωνιστική έξαρση του φιλελληνισμού στα χρόνια του αγώνα είναι για μας πηγή συγκίνησης και ευγνωμοσύνης. Όπως, ασφαλώς, και η αγάπη για την Ελλάδα των σύγχρονων φιλελλήνων που τιμήσαμε σήμερα, η οποία αποτελεί μια έντονη, διαρκή υπενθύμιση ότι η χώρα μας ανήκει σε ένα ευρύ διεθνές πεδίο συνεχούς αλληλεπίδρασης, σε μια διαδικασία γόνιμης ανταλλαγής ιδεών, προσδοκιών και δράσης.

Κατερίνα Σακελλαρροπούλου