Σημεία Στίξης: Πως και πότε πρέπει να τα χρησιμοποιούμε

Όταν γράφουμε, στο τέλος των λέξεων ή των προτάσεων βάζουμε κάποια σημάδια που μας βοηθούν να διαβάσουμε το κείμενο και να καταλάβουμε καλύτερα το νόημά του.  Τα σημάδια αυτά λέγονται σημεία στίξης και είναι τα εξής: η τελεία ( . ), το ερωτηματικό ( ; ), το κόμμα ( , ), το θαυμαστικό ( ! ), τα αποσιωπητικά ( … ), τα εισαγωγικά ( « » ), η διπλή τελεία ( : ), και η παύλα ( – ).

 

Η τελεία ( . )

Η τελεία χρησιμοποιείται στο τέλος μίας πρότασης που έχει ολοκληρωμένο νόημα. Σ’ αυτό το σημείο σταματά για λίγο η φωνή μας. Μετά την τελεία αρχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα.
Π.χ.: Ήρθε ο μπαμπάς. Είναι πολύ κουρασμένος.

Το ερωτηματικό ( ; )

Το ερωτηματικό χρησιμοποιείται στο τέλος μιας πρότασης με την οποία ρωτάμε κάτι. Μετά το ερωτηματικό αρχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα αν το νόημα της πρότασης έχει ολοκληρωθεί.
Π.χ.: Πού ήσουν όλη μέρα;

Αν το νόημα δεν έχει ολοκληρωθεί, συνεχίζουμε με μικρό γράμμα.
Π.χ.: Ποιος θα σβήσει τον πίνακα; ρώτησε η δασκάλα.

Το κόμμα ( , )

Τό κόμμα το χρησιμοποιείται:

– ‘Οταν  θέλουμε να χωρίσουμε ασύνδετες λέξεις ή φράσεις που είναι στη σειρά.
πχ: Τα αγαπημένα μου χρώματα είναι το κόκκινο, το πράσινο, το κίτρινο, το ροζ και το μωβ.
– Όταν θέλουμε να χωρίσουμε την κλητική προσφώνηση από την υπόλοιπη πρόταση.
πχ: Μάρκο, δώσε μου την ξύστρα.
– Όταν θέλουμε να χωρίσουμε μικρότερες φράσεις που εξηγούν κάτι μέσα σε μία πρόταση.
πχ: Η Αθήνα, η πρωτεύουσα της Ελλάδας, οργάνωσε τους Ολυμπιακούς αγώνες του 2004.

Προσοχή: Δεν μπαίνει κόμμα πριν απ’ το και, το ούτε, το μήτε και το ή.

Το θαυμαστικό ( ! )

Το θαυμαστικό χρησιμοποιείται έπειτα από επιφωνήματα ή φράσεις που εκφράζουν ευχή, χαρά, λύπη, θαυμασμό, φόβο, ελπίδα κτλ. Π.χ.:

Τι όμορφο μωρό!
Χρόνια πολλά!
Θεέ μου, τι έπαθα!
Μπράβο! Τα κατάφερες.

Τα αποσιωπητικά ( … )

Τα αποσιωπητικά χρησιμοποιούνται:
– Όταν θέλουμε να δείξουμε συγκίνηση ή έντονα συναισθήματα (ντροπή ή φόβο).
Π.χ.: Τη στιγμή που κάποιος ήταν έτοιμος να με πιάσει … ξύπνησα.
– Όταν θέλουμε να αποσιωπήσουμε κάτι ή δε λέμε κάτι επειδή είναι γνωστό.
Π.χ.: Μην το ξανακάνεις αυτό γιατί θα …

Διπλή τελεία ( : )

Η  διπλή τελεία χρησιμοποιείται:
– Όταν γράφουμε τα λόγια ενός ανθρώπου ακριβώς όπως τα είπε.
Π.χ.: Η Σοφία είπε: «Θέλεις να παίξουμε μπάλα;»
– ‘Οταν παραθέτουμε παροιμίες ή γνωμικά.
Π.χ.: Μια λαϊκή παροιμία λέει: «Στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα».
– ‘Οταν απαριθμούμε πράγματα.

Π.χ.: Αγόρασα ό,τι μπορείς να φανταστείς: γλυκά, σοκολάτες, καραμέλες, κτλ.
– ‘Οταν θέλουμε να εξηγήσουμε κάτι.
Π.χ.: Το πρόβλημα θα το λύσετε έτσι: πρώτα θα βρείτε πόσα ήταν τα πορτοκάλια και ύστερα θα…

Προσοχή:
Μετά τη διπλή τελεία συνεχίζουμε με μικρό γράμμα όταν απαριθμούμε πράγματα ή επεξηγούμε κάτι.
Μετά τη διπλή τελεία συνεχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα όταν ακολουθούν τα λόγια ενός ανθρώπου ακριβώς όπως τα είπε (τα λόγια μπαίνουν σε εισαγωγικά) ή παροιμία ή ρητό.

Τα εισαγωγικά ( « » )

Τα εισαγωγικά χρησιμοποιούνται:
– Όταν θέλουμε να γράψουμε τα λόγια ενός προσώπου ακριβώς έτσι όπως τα είπε.
Π.χ.: Ο Παύλος είπε: «Έκανα όλα μου τα μαθήματα».
– Όταν θέλουμε να παραθέσουμε λέξεις ή φράσεις που χρησιμοποιούνται σπάνια ή
μεταφορικά, ή διάφορες εκφράσεις, παροιμίες, γνωμικά.
Π.χ.: «Τα πήρε στο κρανίο» μ’ αυτά που άκουγε.
– Σε τίτλους βιβλίων, περιοδικών, εφημερίδων, έργων κ.λπ.
Π.χ.: «Ο μικρός πρίγκιπας» είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο.
Διάβασα χτες στην «Ελευθεροτυπία» ένα ενδιαφέρον άρθρο.

Η παύλα ( – )

Η παύλα χρησιμοποιείται στο διάλογο για να φανεί η αλλαγή του προσώπου που μιλάει. Η παύλα μπαίνει στην αρχή της ομιλίας κάθε προσώπου. Π.χ.:

– Γεια σου, Γιάννη. Τι κάνεις;

– Γεια σου Καίτη. Καλά είμαι. Πού ήσουν χθες;

– Είχα μάθημα. Γιατί;

– Γιατί σ’ έπαιρνα τηλέφωνο και δεν απαντούσες.

Προσοχή: Κάθε φορά που μιλάει άλλο πρόσωπο και χρησιμοποιούμε παύλα, πρέπει να αλλάζουμε σειρά και να ξεκινάμε τα λόγια του άλλου προσώπου από την επόμενη σειρά.

users.sch.gr