«Στο σπίτι του Πάμπλο Νερούδα», του Γιώργου Βαρεμένου

«Η Χιλή είναι μία ασυνήθιστα μακρόστενη χώρα, με ακτογραμμή μεγαλύτερη της Ελλάδας, λες και θέλει να τεντώσει το πόδι της και να το ακουμπήσει στον Νότιο Πόλο. Στην λογοτεχνία και την ποίηση είναι μία σημαντική δύναμη, διαθέτοντας -όπως και η Ελλάδα- δύο Νόμπελ.

Ήταν καλοκαίρι και ο κάμπος του Αγρινίου είχε -ως συνήθως- πάρει από την ζέστη κάτι από μια άλλη Γή του Πυρός, που σε συνδυασμό με την υγρασία συνθέτει ένα απόκοσμο τοπίο, σαν αυτό που θα περιέγραφε κάποτε ο Τρούμαν Καπότε, προσεγγίζοντας το αγροτικό σκηνικό του Κάνσας. Στο άκρο του άλλου ημισφαιρίου, στην Χιλή, ο χειμώνας έφερε ασυνήθιστες πλημμύρες κι ένας χείμαρρος, που μετατράπηκε σε ορμητικό ποτάμι, παρέσυρε δύο αστυνομικούς στον θάνατο, όπως έδειχναν τα πλάνα στους τηλεοπτικούς δέκτες. Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει ολόκληρο τον πλανήτη, από τον έναν Πόλο ως τον άλλον. 

Εν μέσω του ξεσπάσματος της οργής του θεού, εγώ προσπαθούσα οδηγώντας να φθάσω στο Βαλπαραΐσο, το αγαπημένο Βάλπο του Πάμπλο Νερούδα. Με την συνδρομή της τύχης που συνοδεύει όσους νοιώθουν ότι τολμούν, έφθασα στο λιμάνι του Ειρηνικού Ωκεανού. Η μανιασμένη νεροποντή είχε μετατραπεί σε μίαν επίμονη ρυθμική βροχή, που έκανε τους λιθόστρωτους δρόμου να γυαλίζουν κατρακυλώντας από ψηλά προς την θάλασσα. Συνειδητοποιούσες πού βρίσκεσαι όταν, στο κιόσκι μπροστά στο λιμάνι, διάβαζες την πινακίδα: “Tickets to China”. Αν συνέχιζες προς εκείνη την κατεύθυνση με προορισμό την επιστροφή στην πατρίδα, θα είχες κάνει τον γύρο της Γης.

Το Βάλπο με τα πολύχρωμα σπίτια, μέσα στην βροχή έμοιαζε με θεατρικό σκηνικό για την Ομάδα που είχε συστήσει κάποτε ο αγαπημένος Λουίς Σεπούλδεβα, ο οποίος αφού επέζησε από τις φυλακές και τα κυνηγητά του Πινοσέτ, πέθανε τον Απρίλη του 2020 από κορωνοϊό στο Οβιέδο.

Δεν υπάρχει πιο απρόβλεπτο θεατρικό έργο από αυτό που στήνει η ζωή ή ο θάνατος ως συνεχιστής της.

Το σκηνικό του Βαλπαραΐσο ορίζεται από τα λιθόστρωτα που ανηφορίζουν ως εκεί που θα πάρεις το τελεφερίκ για να φθάσεις στην κορυφή του λόφου, όπου ο ποιητής είχε στήσει ένα από τα τρία σπίτια του. Το δεύτερο ήταν στο Σαντιάγκο και το τρίτο κάμποσα χιλιόμετρα από το Βαλπαραΐσο, στις άγριες ακτές της Ίσλα Νέγκρα, όπου μεταφέρθηκε η σορός του μετά τον μυστηριώδη θάνατό του, λίγο αφότου επέδραμαν οι Βάρβαροι του Πινοσέτ.

Πάνω από τον λόφο στο Βάλπο, ο Νερούδα αγνάντευε την απεραντοσύνη του ωκεανού, ανάμεσα σε ενθύμια από ταξίδια, που αγαπούσε πολύ, μα πάνω απ’ όλα αγαπούσε τους ανθρώπους, απ’ τους οποίους πίστευε ότι εκκινούσε η ουσία της ποίησης.

Από τον νεανικό ρομαντισμό άγγιξε το όνειρο της απελευθέρωσης και δεν απομακρύνθηκε ποτέ από τον ρεαλισμό του ονείρου. Η κηδεία του ήταν ένα σάλπισμα αντίστασης και πολλοί απ’ όσους συγκεντρώθηκαν στο νεκροταφείο πλήρωσαν με βασανιστήρια και την ίδια τους της ζωή την συμμετοχή τους. 

Σε σκοτεινές εποχές οι ποιητές αναδύονται στο φως σαν προφήτες, αρκεί να σκεφθείς τί έγινε στην κηδεία του Γιώργου Σεφέρη και ποιά προφητεία αντιπροσώπευε για την καταστροφή της Κύπρου η δήλωσή του για την δικτατορία των συνταγματαρχών.

Ο Πάμπλο Νερούδα δεν μπορούσε να μείνει μακρυά απ’ την θάλασσα ούτε μετά τον θάνατό του. «Θάψτε με, έλεγε, μπροστά στην θάλασσα, στους βράχους και τα κύματα, που τα μάτια μου δεν θα ξαναδούν ποτέ.»

Τώρα που γράφω αυτές τις γραμμές, νοιώθω να βρίσκομαι ψηλά στο Βαλπαραΐσο, μπροστά στον αιώνιο ωκεανό, όπου έριξε άγκυρα για πάντα ο Πάμπλο Νερούδα. Βλέπω νοερά τον Λουίς Σεπούλδεβα μετά από μια συνάντηση με τους παληούς του φίλους στην προσωπική φρουρά του Σαλβαδόρ Αλλιέντε να πίνει ένα τελευταίο τσάι ματέ και πηδώντας σ’ ένα ατίθασο άτι να καλπάζει στις πάμπες της Γης του Πυρός, για να συναντήσει τον άδικο θάνατό του. Την ίδια στιγμή θυμάμαι κάτι που νόμιζα ότι ονειρεύτηκα, αλλά το είδα γραμμένο από τον Εδουάρδο Γκαλεάνο: «Ο άνθρωπος είναι θνητός μέχρι το πρώτο φιλί και το δεύτερο ποτήρι κρασί.» Άντε στην υγειά μας!»

 

«Στο σπίτι του Πάμπλο Νερούδα», του Γιώργου Βαρεμένου

*Ο  Γ. Βαρεμένος είναι Βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας και Αναπληρωτής Τομεάρχης Υγείας του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. – Π.Σ.