«Ταμείο Ανάκαμψης, Μικρομεσαίοι και Οικονομίες κλίμακας», του Παναγιώτη Α. Κατσούλη

Νέο «New Deal» 57 δις € εξαγγέλθηκε και ένα εκ των ερωτημάτων που υποβόσκει αφορά τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις, την παραγωγική ραχοκοκαλιά της χώρας. Θα χρηματοδοτηθούν από τα 12 δις € του Ταμείου Ανάκαμψης;

• Σύμφωνα με το «Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης», δύνανται μέσω των ελληνικών τραπεζών. Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης θα φθάνουν έως και το 50% της επένδυσης, με δάνεια χαμηλού επιτοκίου 0,2% – 0,3% . Το 30% θα είναι δάνειο των τραπεζών και το 20% ίδια κεφάλαια της επιχείρησης. Επομένως ο δανεισμός των επιχειρήσεων θα αγγίζει το 80% του όποιου έργου. Οι προτάσεις αφορούν 5 τομείς. Πράσινη μετάβαση – Ψηφιακή μετάβαση – Εξωστρέφεια – Καινοτομία – Οικονομίες κλίμακας μέσω επιχειρηματικών συνεργασιών, εξαγορών & συγχωνεύσεων. 

Εκ των πραγμάτων οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις που θα δανειοδοτηθούν είναι ελάχιστες, αφού ήδη το 35% των επιχειρηματικών δανείων είναι «κόκκινα». 11,2 δις € εξ αυτών αφορούν μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και 8,6 δις € ελεύθερους επαγγελματίες και πολύ μικρές επιχειρήσεις. Άνω του 50% αφορά δανειακές συμβάσεις που έχουν ήδη καταγγελθεί. Στο πρόγραμμα «ΓΕΦΥΡΑ1» υποβλήθηκαν 160.000 αιτήσεις δανείων, τα οποία καλύπτουν 14 δις € δανείων. Σύμφωνα με την τωρινή ετήσια Έκθεση της Τραπέζης της Ελλάδος, «τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια τέλη του 2020 ήταν ήδη στα 47,4 δις €», ενώ «μέσα στο 2021 θα δημιουργηθούν εξαιτίας της πανδημίας νέα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ύψους 8-10 δις €». 

Δυστυχώς αυτές οι επιχειρήσεις θα βρεθούν αντιμέτωπες το προσεχές χρονικό διάστημα με τη δαμόκλειο σπάθη των πλειστηριασμών και όχι των δανειοδοτήσεων. Η αναστολή ισχύει μέχρι 31 Μαΐου, όμως με το άνοιγμα των δικαστηρίων θα κινδυνεύσουν με πλειστηριασμούς εντός Ιουλίου. Σύμφωνα με το νέο πτωχευτικό κώδικα, ξεκινούν αμέσως «τα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης, για πλειστηριασμούς, για κατασχέσεις για όλους, χωρίς κανένα οικονομικό και κοινωνικό κριτήριο». Πάνω από 1 εκατ. ακίνητα είναι συνδεόμενα με κόκκινα δάνεια και πέρασαν ήδη στον έλεγχο ξένων funds, με τις τράπεζες ν’ αυξάνουν την πίεση στην κυβέρνηση. Η ίδια έκθεση της Τραπέζης της Ελλάδος όπως και του ΔΝΤ, καταγράφει «εμφάνιση μεγάλου αριθμού πτωχεύσεων μη βιώσιμων επιχειρήσεων με σοβαρές δημοσιονομικές παρενέργειες…και με νέες αυξήσεις του ήδη μεγάλου όγκου των «κόκκινων» δανείων».

Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας διαχείρισης κόκκινων δανείων Intrum Hellas, εκτίμησε «πως η εμπλοκή μεγάλων επενδυτικών κεφαλαίων στη διαχείριση επιχειρηματικών δανείων, σε συνδυασμό με θετικές εξελίξεις όπως  η δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης, θα συμβάλει στη δημιουργία μεγάλων επιχειρηματικών σχημάτων μέσω συγχωνεύσεων, εξαγορών και μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης, που θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητά τους, να δημιουργήσουν οικονομίες κλίμακος και να αυξήσουν την πρόσβασή τους στις αγορές για την εξεύρεση κεφαλαίων». (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 5/3/2021)

Ως άνθρωπος της αγοράς αφουγκράζεται το ρόλο του «Σχεδίου Ανάκαμψής» στην προώθηση των «διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων». Διότι οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης δεν διατίθενται όπως εκείνοι του ΕΣΠΑ. Είναι απολύτως συνδεδεμένοι με 64 συνολικές μεταρρυθμίσεις. Ολλανδία, Δανία, Σουηδία και Αυστρία με την αποδοχή της Γερμανίας, πέτυχαν οι εκταμιεύσεις να συνδέονται με τις «αναγκαίες μεταρρυθμίσεις». Ακόμη αποφασίστηκε, πως ένα κράτος μέλος μπορεί να μπλοκάρει τις χρηματοδοτήσεις άλλου κράτους μέλους, αν τα «προαπαιτούμενα» δεν τηρούνται.

Για το χώρο των ελληνικών Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων, οι «διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις» σχετίζονται άμεσα με τον 5ο τομέα ένταξης έργων των 4,8 δις €, τις «Οικονομίες κλίμακας μέσω επιχειρηματικών συνεργασιών, εξαγορών και συγχωνεύσεων». Άλλωστε η άκρως νεοφιλελεύθερη Έκθεση Πισσαρίδη στην οποία στηρίχθηκε εξ ολοκλήρου η κυβερνητική πρόταση, είναι σαφής. Διαπιστώνει ως κύριο πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας τη «χαμηλή παραγωγικότητα», αναδεικνύει ως δεύτερο στη σειρά σημαντικό αίτιο «το μικρό επιχειρηματικό μέγεθος και το χαμηλό ποσοστό διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών» και προτείνει τη «συνεργασία των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων με τις μεγάλες».

Συνολικά οι «Οικονομίες κλίμακας», ήτοι οι ολιγοπωλιακές καταστάσεις πολυεθνικών εταιρειών και μεγάλων ντόπιων υπεργολάβων, ευνοούνται και στους 5 τομείς του ««Σχεδίου Ανάκαμψής», με τον 1ο τομέα, αυτόν της Πράσινης μετάβασης των 10 δις € για ενεργειακά έργα ΑΠΕ, να είναι ο πλέον χαρακτηριστικός. Η πλειοψηφία των ντόπιων επιχειρήσεων αποκλείονται, εκτός εάν προσδεθούν σε χρηματοδοτικό Fund ή σε μεγάλο επενδυτικό όμιλο κατάλληλης τεχνογνωσίας και με πολλά ίδια κεφάλαια. Οι διαβεβαιώσεις προς αυτούς τους ομίλους έχουν ήδη δοθεί.

Ένα είναι το πολιτικό διακύβευμα που θέτει το κυβερνητικό σχέδιο.

Είτε οι προτεινόμενες «συμπράξεις – συγχωνεύσεις» θα αποτελέσουν το επί πλέον εργαλείο εκκαθάρισης περίπου 400 χιλιάδων ΜμΕ και ταυτόχρονης διόγκωσης των τοπικών αλυσίδων αξίας ή μεταφοράς πλούτου στο εξωτερικό,

Είτε μέσω κινήτρων κρατικής υποστήριξης θα δημιουργηθούν συμπράξεις, συνεταιρισμοί αναβάθμισης της παραγωγικής και επιχειρηματικής τους ικανότητας.

Η δεύτερη επιλογή προϋποθέτει ένα διαφορετικό αναπτυξιακό σχέδιο. Με νέους στόχους και συγκρότηση των απαραίτητων θεσμικών λειτουργιών δημόσιας διοίκησης και τραπεζών για να το υλοποιήσουν με επιτυχία. Σχέδιο το οποίο να:

• Διαμορφώνεται με δημοκρατικό προγραμματισμό και όχι στα κρυφά.
• Επικεντρώνεται σε παραγωγικές επενδύσεις βελτίωσης των εξαγωγών, αύξησης της ανταγωνιστικότητας και της εγχώριας προστιθέμενης αξίας.
• Αντιμετωπίζει ριζικά τις μακροχρόνιες παθογένειες των ΜμΕ και μέσω χρηματοδοτικών στοχεύσεων να ευνοεί τον ποιοτικό μετασχηματισμό τους.
• Περιορίζει αντί να διευρύνει τις κοινωνικές ανισότητες που θα γεννήσει ο δραστικός περιορισμός τους.
• Καταργεί το νέο πτωχευτικό κώδικα και διαγράφει σημαντικό μέρος οφειλών της πανδημίας.

Γι’ αυτό το νέο παραγωγικό σχέδιο, πρέπει να ανοίξει οργανωμένη συζήτηση ΤΩΡΑ!

 

Παναγιώτης Α. Κατσούλης

Εκπαιδευτικός – Καθηγητής Πληροφορικής