Γ. Βαρεμένος: «Ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Ταμερλάνος και οι εκλογές στο Ουζμπεκιστάν»

Όταν, πριν κάμποσα χρόνια, βρέθηκα στο Ουζμπεκιστάν ψάχνοντας τον δρόμο του μεταξιού και έφθασα στο αεροδρόμιο της Τασκένδης, ένα παιδί που προσέτρεξε να κουβαλήσει την βαλίτσα, μόλις αντιλήφθηκε ότι ήμουν Έλληνας με υποδέχθηκε με μία λέξη:

«Χατζηπαναγής» είπε, με χαρά ζωγραφισμένη στο πρόσωπό του, αναφερόμενος στον Ροναλντίνιο της στέπας, που είχε αναγάγει το ποδόσφαιρο μιάς ρομαντικής εποχής σε χορευτική τέχνη. Τώρα που βρέθηκα πάλι στο Ουζμπεκιστάν με αφορμή τις εκεί εκλογές, μου είπαν ότι η θύμηση του Χατζηπαναγή παραμένει ακόμη ζωντανή,

 Στην μυθική Σαμαρκάνδη, η οποία μαζί με την Μπουχάρα και την μοναχική Χίβα συνέθεταν ένα τρίγωνο εξωτισμού όταν τις είχα πρωτοαντικρίσει, τα χνάρια της παρουσίας του Μεγάλου Αλέξανδρου παραμένουν ανεξίτηλα. Στην Σαμαρκάνδη, ο μέγας στρατηλάτης παντρεύτηκε την, Τατζίκα στην καταγωγή, Ρωξάνη, που του χάρισε και τον μοναδικό νόμιμο κληρονόμο. Στον ίδιο τόπο όπου, μία χιλιετία περίπου αργότερα, έδρασε ο φοβερός και τρομερός Ταμερλάνος, που επεξέτεινε την αυτοκρατορία του από την Ινδία έως την Μεσόγειο μετά την νίκη του επί του τρυφηλού Βαγιαζήτ του Α’, τον οποίον έκλεισε σ’ ένα κλουβί μέσα στο οποίο αυτοκτόνησε. Συνήθως ο Ταμερλάνος απάλλασσε τους εχθρούς του από τα έξοδα κηδείας, καθώς τους έθαβε ζωντανούς σε μεγάλες τάφρους ή έχτιζε με τα κρανία τους πυραμίδες. Αυτό διόλου δεν τον εμπόδιζε να είναι μεγάλος προστάτης των τεχνών και να εμπνευσθεί τεράστια τεχνικά έργα. 

Στο σημερινό Ουζμπεκιστάν, ένας σημαντικός Έλληνας, ο θεσσαλονικιός αρχιτέκτονας Κώστας Πολίτης με σπουδές στο Παρίσι, που η περιπετειώδης μοίρα τον έχει φέρει εδώ και 17 χρόνια στην Τασκένδη, προσπαθεί με νύχια και με δόντια να ανασυστήσει, στα απομεινάρια του περίφημου Συλλόγου Πολιτικών Προσφύγων, ένα κέντρο αφ’ ενός σύγχρονης ελληνικής κουλτούρας και αφ’ ετέρου μελέτης  και ανάδειξης της κληρονομιάς του Μ. Αλεξάνδρου. Πήρε έναν χρόνο άδεια απ’ την δουλειά του μελετώντας σωρεία εγγράφων, ενώ ανακάλυψε νομίσματα και άλλα τεκμήρια. Προσπαθεί να βρει κάποια βοήθεια επιστημονική ή άλλη από την ελληνική Πολιτεία, αλλά εις μάτην. Οι εδώ μακεδονομάχοι εξαντλούν την αφοσίωσή τους στην ιστορική κληρονομιά φορώντας καμμιά περικεφαλαία σε ποδοσφαιρικό αγώνα ή σε κανένα συλλαλητήριο της συμφοράς. 

Στο σύγχρονο Ουζμπεκιστάν συνδυάζουν τον θαυμασμό τους για την ελληνιστική κληρονομιά με την παροιμιώδη γραφειοκρατία. Στην Τασκένδη, μία απλωμένη πόλη με τεράστιες λεωφόρους και πράσινο, τα καινούργια κτίρια φυτρώνουν σαν μανιτάρια και τα αυτοκίνητα πληθαίνουν, ως δείγμα μίας καταναλωτικής ανάπτυξης δίπλα στην φτώχεια.

Ο προηγούμενος Πρόεδρος Ισλάμ Καρίμοφ, κυβέρνησε αυταρχικά από το 1990 ως τον θάνατό του το 2016, ενώ πρόλαβε να συγκρουσθεί με την κόρη του Γκουλνάρα, η οποία εκτός από ποπ-σταρ έδειξε και φιλοδοξία για την Προεδρία, με αποτέλεσμα να βρεθεί έκτοτε σε κατ’ οίκον περιορισμό. Ο Καρίμοφ ήταν αντι-ισλαμιστής και κράτησε την χώρα κλειστή, ιδιαίτερα μετά από μία εξέγερση την οποία κατέπνιξε θεωρώντας ότι υποκινήθηκε με σκοπό την ανατροπή του. Τον διαδέχθηκε ο πρωθυπουργός του Μιρζιγιάγιεφ, ο οποίος άνοιξε την χώρα και προς τους Ρώσους αλλά και προς τους δυτικούς, με κάτι παραπάνω από ορατή την τουρκική οικονομική διείσδυση. Οι διευκολύνσεις προς την θρησκεία είχαν ως αποτέλεσμα, εκεί που πριν 10 χρόνια δεν έβλεπες μαντήλα, τώρα το … έργο έχει αλλάξει δραματικά.

Στις εκλογές του 2016 ο κ. Μιρζιγιάγιεφ απέσπασε το …όχι ευκαταφρόνητο ποσοστό του 88,61%. Στις τωρινές πήραν μέρος άλλοι τέσσερεις υποψήφιοι, των οποίων η συμμετοχή έμοιαζε περισσότερο φιλική παρά ανταγωνιστική προς τον Πρόεδρο, ο οποίος δεν φάνηκε να καρδιοχτύπησε, καθότι έφθασε σε ένα 80% και κάτι. Πάντως η οργάνωση στα εκλογικά τμήματα πεντακάθαρων σχολείων ήταν άψογη και από υγειονομικής πλευράς θα την ζήλευαν και χώρες της Ευρώπης, ιδίως του νοτιοανατολικού άκρου της….Αυτό που δεν θα ζήλευαν ίσως οι χώρες αυτές ήταν η ολόθερμη τηλεοπτική κάλυψη των δραστηριοτήτων του Προέδρου, έστω και αν εκεί το 50% και κάτι των τηλεοπτικών μέσων είναι κρατικής ιδιοκτησίας και τα υπόλοιπα ιδιωτικά.

Στο επόμενο: 

Γιώργης Μιχαηλίδης, επιζών πολιτικός πρόσφυγας: Μια ζωή σαν κινηματογραφική ταινία.

* Ο Γ. Βαρεμένος είναι βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας και αναπληρωτής τομεάρχης Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ.